10 Ekim’in belleği Ankara’nın ağaçlarında yeşeriyor

10 Ekim Gar Katliamının üzerinden dört yıl geçti. Katliamın hala resmi olarak bir anıtı olmasa da 10 Ekim Barış ve Dayanışma Derneği gönüllüleri battaniyelerle Ankara sokaklarındaki ağaçları bellek mekânı haline getiriyor.

10 Ekim Gar Katliamının üzerinden dört yıl geçti. Bu süre zarfında patlamanın sorumlularının yargılandığı davada 9 sanığa 101’er kez ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası ile öldürmeye teşebbüsten 10 bin 557’şer yıl hapis cezası verildi. Toplam 103 kişinin hayatını yitirdiği, 391 kişinin de yaralandığı patlamanın yaraları ise sarılmaya devam ediyor. 10 Ekim Barış ve Dayanışma Derneği’nde inisiyatif alan bir grup ile başlayan battaniye örme fikri ile Ankara sokaklarındaki ağaçlar birer bellek mekanı haline geliyor. 10 Ekim belleğini oluşturmayı amaçlayan fikir, aynı zamanda patlamada yaşamını yitirenlerin bir isimden daha fazlası olduğuna vurgu yapıyor.

“Battaniyeler hem örenleri hem de örtenleri ısıtıyor”

Katliamın ilk iki yılı yaralıların tedavisi ve mahkeme süreciyle geçti. Üçüncü yılın teması ise katliamın belleğini oluşturmak ve yaraları sarmak amacıyla “bellek, yüzleşme, iyileşme” olarak belirlendi. Dernek gönüllüleri, bu tema kapsamında büyük bir acının iyileşme sürecini bireysel olduğu kadar kolektif yanından da ele aldığını belirttikleri bir battaniye örme fikrini ortaya attı. Farkı şehirlerde ve evlerde örülmeye başlanan battaniye parçaları en sonunda birleştirilerek yaralılara ve hayatını yitirenlerin ailelerine ulaştırılıyor. Dernek üyelerinden ve bu çalışmanın da içinde bulunan Sevinç Koçak, battaniyeleri şu şekilde anlatıyor: “Tıpkı dağılan parçalarımızı toplamak gibi, ilmek ilmek ördüğümüz dayanışma gibi… Battaniyeler hem örenleri, hem de üzerine örtenleri ısıtsın istedik.”

“Örgülerden yara bantları yapıyoruz”

Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) tarafından başlatılan “Anıt Meydanı ve Anma Yeri Uluslararası Fikir ve Tasarım Projesi” ile patlamanın gerçekleştiği yerin anıt meydana dönüştürülmesi amaçlanıyor. 10 Ekim Barış ve Dayanışma Derneği yönetiminin de resmi anıt görüşmeleri sürerken, gönüllüler ise alternatif hafıza mekânları oluşturuyor. Dünya üzerindeki örnekleri inceledikten sonra battaniye parçalarının üzerine isimleri işleyerek ağaçların üzerine giydirmeye, şehrin hafızasını ağaçlarla örmeye karar verildi. İlk olarak ise Ankara Gar’ı önündeki bir dut ağacıyla başlandı.

Dernek gönüllüleri, şehrin dört bir yanında, parklarında, kaybettiğimiz dostların sokaklarında ağaç giydirmeye devam ediyorlar. İkinci olarak 1 Aralık Pazar günü, 10 Ekim Barış ve Dayanışma Derneği önündeki ağaç, hafıza mekânına dönüştürüldü. Hedefleri ise kaybedilen 103 kişinin isimlerinin işlendiği 103 parçayı, garın önündeki büyük bir çınar ağacının gövdesinde birleştirmek. Koçak, “10 Aralık İnsan Hakları Günü’nde bu yıl bizim adımıza bir çınar ağacı konuşsun istiyoruz. Örgülerden ‘yara’ bantları yapıp, hem ağaçları hem de şehri sarıp sarmalıyoruz” dedi.

“Hayatını kaybedenler sayı değil, isimdi”

Battaniye üzerinde hayatını kaybedenlerin isimlerinin bir sayıdan öte isim olduklarını vurgulamayı amaçlıyorlar. “Onlar sayı değildi çünkü onlar isimdi. Onlar arkadaşlarımızdı, onların aileleri, hayatları ve hikâyeleri vardı” diye konuşan Koçak, bunları görünür kılmak için çalıştıklarını söyledi. Dernek gönüllüleri, patlamanın belleğini tutmak için çalışmaya devam ediyorlar. Çok yönlü bir arşivleme çalışması yapmak için kendi donanımlarını artırmaya hem daha önce bu tür çalışmalar yapmış kişi ve kurumlarla iletişime geçmeye hem de dünyadaki örneklere bakmaya çalışıyorlar.