DİSK Basın-İş’ten “Korona Günlerinde Gazetecilik” raporu

Covid-19 pandemisinin basın yayın sektörüne etkilerini gösteren bir rapor hazırlayan DİSK Basın-İş, televizyon kanallarının, internet sitelerinin, matbaaların, gazetelerin ve yayınevlerinin salgın nedeniyle zor günler geçirdiğini belirtti. Rapor beş ana başlıktan oluşuyor.

Televizyon kanallarında onur kırıcı çalışma koşulları yaşanıyor

Rapora göre salgına karşı en son önlem alan büyük sermayeler olurken daha sınırlı olanaklara sahip olan kanallar ise çalışanlarına evden çalışma koşulları sunarak, dezenfektan ve maske dağıtarak salgına karşı önlemleri erken aldı. Büyük sermayelere sahip olan medya kuruluşlarının çalışanlarına karşı onur kırıcı şekilde davrandığını belirterek bu duruma Demirören Grubu’nda CNNTürk ve DHA’da yaşanan sağlıksız çalışma koşulları örnek gösterildi.

Raporda, şu değerlendirmeler yer aldı:

“Dışarıda çalışan muhabir, kameraman ve ulaştırma görevlileri bu konteynırlarda çalışmaya zorlandı ve binaya girişleri engellendi. Haberin duyulmasının ardından söz konusu çalışanlar izne çıkartıldı ve işbaşı yaptırılmadı. Özellikle gece çalışanlar hiçbir önlem alınmadan görev yapmaya zorlanıyor. Binada çalışma sırasında kullanılması gereken koruyucu maskeler müdürler tarafında kısıtlı bir şekilde dağıtılıyor. Çalışma koşullarına itiraz edenler ise ‘Burada çok şey, çok kişi değişti, farkında değil misiniz’ denilerek tehdit ediliyor. İş akdi devam edenler ücretli izinlerini kullanmaya, izin süresi dolanlar ise işten çıkartma yasağı nedeniyle istifaya zorlandı. Ücretsiz izne çıkartılma tehdidi karşısında yedi gazeteci istifa etmek zorunda kaldı. Gruba bağlı farklı şirketlerde birçok kişi zorunlu izne çıkartıldı.”

Sağlık Bakanı Fahrettin Koca’nın bakanlıkta Covid-19 süreciyle başlayan basın açıklamasında içeride bulunan gazetecilerin ve kameramanların sıkışık bir ortamda sağlıksız koşullarda çalışması da raporda değinilen noktalardan biri oldu.

En ağır süreci gazeteler yaşadı

Rapor, salgın süresince gazete tirajlarındaki yüzde 25’e yakın düşüş ve reklam gelirlerinin azalması gazeteler ve gazetede çalışanlar için zor bir süreç yarattığını vurguladı. Gazete ve yayınevlerinin daha fazla zarar görmemesi için kağıttaki KDV’nin kaldırılması çağrısı yapan DİSK Basın-İş’e yanıt olarak AKP hükümetinin ithal kâğıda uygulanan vergiye zam yapması hatırlatıldı. Bunun yanı sıra raporda “10 Nisan Cuma akşamı saat 22.00’de ilan edilen iki günlük sokağa çıkma yasağı da gazetelere büyük darbe vurdu” ifadesinde bulunuldu. Yeni Yaşam gazetesinin kâğıt baskıya ara vermesi, Evrensel ve Birgün gibi gazetelerin tirajları düşerken e-gazete ve internet sitesi izlenme oranlarının arttığına, Dünya gazetesinin çalışma koşulları ve gelir bakımından nasıl etkilendiği raporda değinilen konulardandı.

En çok işçi çıkartılan sektör: Matbaa

Salgında en büyük zararı matbaada çalışanların aldığını belirten raporda, hükümetin Covid-19’a karşı aldığı önlemlerden biri olan işverenlere çalışanlarını ücretsiz izine çıkartabilme olanağıyla matbaa çalışanlarının üçte birinin işsiz kalmasına neden olduğuna yer verdi. Ayrıca raporda, matbaa çalışanlarının uygun sağlık koşullarında çalışamadığı için çok sayıda matbaa işçisine Covid-19 teşhisi konulduğu ve en az dört matbaa çalışanının hayatını kaybettiğine dikkat çekildi.

Son olarak raporda basın yayın çalışanlarının cevap verdiği anket sonuçları yayımlandı. Online düzenlenen ankete 116 gazeteci ve matbaa işçisi katıldı. Ankette bulanan 7 soru sırasıyla şöyle:

Çalıştığınız alan

Ankete yer alan bilgilere göre ankete katılanlar arasında yüzde 31,9 ile internet medyası en büyük paya sahipken ikinci sırada ise yüzde 26,7 ile TV çalışanları geliyor. Sırasıyla yüzde 23,3 ile basılı yayın, yüzde 7,8 ile matbaa, yüzde 6 ile freelance, yüzde 2,6 ile diğer, yüzde 1,7 ise işsizlerden oluşuyor.

İş yerine gidiyor musunuz?

Salgın dönemi çalışma şartlarınız (Birden çok seçenek işaretleyebilirsiniz)

Raporda, “Ankete katılanların yüzde 6’sı salgın sürecinde işsiz kalmış. Her iki kişiden biri (yüzde 50,9) salgın sürecinde tamamen evden çalışmaya geçmiş. İkinci sırada ise her gün işe gidenler var (yüzde 18,1), örnekleme göre basın yayın ve matbaa alanında, beş kişiden birinin her gün işe gittiği ortaya çıkıyor. Yüzde 16,6 ile üçüncü sırayı haftanın birkaç günü işe gidenler oluşturuyor. Her gün sokaktan çalışanların oranı yüzde 6,9, haftanın birkaç günü sokakta, geri kalan zamanda ise evde çalışanların oranı yüzde 1,7. Ankete katılanların yüzde 12’sinin salgın sürecinde maaşı geç ödeniyor, yüzde 8,6’sı maaşını eksik alıyor, %6,9’u Kısa Çalışma Ödeneği alıyor, yüzde 3,4’üne ise hiç maaş ödemesi yapılmamış. Çalışma şartlarına baktığımızda katılanların yüzde 31’i iş yükünün arttığını, %19’u çalışma süresinin uzadığını, yüzde 8,6’sı ise mobbing’e maruz kaldığını beyan ediyor. Ankete katılanların yüzde %50’si pandemi ve alınan önlemler nedeniyle psikolojik olarak etkilendiğini beyan ederken sürece bağlı sağlık sorunları yaşadığını söyleyenlerin oranı yüzde 7,8. Salgın sürecinde iş yükünün azaldığını söyleyenlerin oranı yüzde 9,5 iken, çalışma şartlarında hiçbir değişiklik olmadığını söyleyenlerin oranı ise yüzde 29,3” denildi.

İşyerinizde koronavirüs pozitif vakası yaşandı mı?

İşverenin sizi korumak için yeterince önlem aldığını düşünüyor musunuz?

Ankete katılanların yüzde 10’u işverenlerin virüsten korunmak için yeterli önlemleri almadığını ifade ederken yüzde 32,8’i ise işverenin aldığı önlemlerin yetersiz olduğunu düşünüyor.

Herhangi bir sendikaya üye misiniz?

Ankete katılanların yüzde 62,1’i bir sendikaya üyeyken yüzde 37,9’u herhangi bir sendikaya değil.

Üyesi olduğunuz bir meslek cemiyeti/ ağı/derneği ya da sendika varsa bu süreçte destek aldınız mı?

Ankette çalışanların yüzde 85,3’ünün üyesi oldukları meslek cemiyeti/ ağı/derneği ya da sendikalardan herhangi bir destek almadığını belirtmiş.