Elektronik sigaralar halk sağlığını tehdit ediyor

Sigarayı bıraktırdığı iddia edilerek pazarlanan elektronik sigara ve puff barların kullanımı son yıllarda giderek artıyor. Sigaranın “daha az zararlı” bir alternatifi olarak internet sitelerinde ve tütün dükkanlarında satılan bu ürünlerin sigara kadar zararlı olduğu uzmanlar tarafından söyleniyor.

Elektronik sigaraların kanunen ithalatı ve satışı yasak olmasına rağmen internet sitelerinde hem cihaz hem de likit gibi parçalarının satışı yapılıyor. İnternet üzerinden sipariş ile 18 yaşından küçükler herhangi bir engelle karşılaşmadan ürünü elde edebiliyor.

Yasaklara rağmen satışı yapılıyor

Kanunlarda elektronik sigara vb. ürünlerin satışı üç sene önce yasaklanmıştı. 24 Şubat 2020 tarihli Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinde, “Isıtılarak ya da yakılarak tüketilen ve nikotin içersin ya da içermesin tütün mamulünü taklit eder tarzda kullanılan elektronik sigara ve elektronik nargile dahil her türlü mamul ve bu mamullerin tüketiminde kullanılan elektronik cihaz, aksam, yedek parça ve solüsyonların ithali yasaktır” ifadesi yer alıyor.

Tütün ürünlerinin kontrolü için çıkarılan 4207 sayılı kanunda da sigaraların ithalatı ve internet üzerinden satışı üzerine düzenlemeler bulunuyor. Ruhsatı bulunmayan ve kaçak yollarla Türkiye’ye sokulan bu ürünler tüm yasal düzenlemelere rağmen internet sitelerinde ve tütün dükkanları satılıyor. Her geçen gün kullanımı özellikle genç yaş gruplarında artan elektronik sigaralar, internet satışı ile 18 yaşının altındaki gençlere de ulaşıyor.

Sağlığa Evet Derneği Başkanı ve Çocuk Sağlığı ve Göğüs Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Elif Dağlı’ya elektronik sigara vb. ürünlere yönelik sorularımızı cevapladı.

 “Yasa dışı ürünler bu kadar aleni satılıyorsa işletmecilerin bir güvencesi vardır”

Elektronik sigara ve türevlerinin satışının yasal olmadığını ve denetlenmeyerek suça göz yumulduğuna söyleyen Prof. Dr. Elif Dağlı, bu ürünlerin illegal olmasına rağmen yaygınlaşmasını şöyle özetliyor:

“Satılamaması gereken, yasal olmayan bu ürünlerin internette ve dükkanlarda satılıyor olması her türlü yasaya aykırıdır. Bunu denetlemeyenler suç işliyor. Bu maddeye göz yumuluyor ve gençler zehirleniyor. Yapmış olduğumuz pek çok çalışmada maalesef aleni olarak içinde esrardaki psikoaktif madde olan tetrahidrokannabinol (THC) olduğunu bildirilen ürünler de satıldığı görülüyor. İncelemeler elektronik sigaraların insan sağlığı için çok zararlı olduğunu gösteriyor. Bunları denetlemekle yükümlü mercilerin zafiyetini görüyoruz. Bulunduğumuz durumda, endüstriyi zarar vermemeye çalışıldığı görüyoruz. Dünyadan pek çok farklı ülkeyle ortak çalışmalar yürütüyoruz. Denetimlerin bu kadar gevşek bırakıldığı başka bir örnek yok.”

Sağlığa Evet Derneği Başkanı Prof. Dr. Dağlı, elektronik sigaranın tütün endüstrisi tarafından detaylı bir çalışma sonucu gençleri hedefleyerek ortaya konulduğunu şu sözlerle anlattı:

“Gençler endüstri tarafından büyük bir tuzağa düşürülüyor. Klasik sigaraları artık yeni nesiller tercih etmiyor. Tütün endüstrisi, yeni neslin yönelimlerini analiz ederek elektronik sigara gibi ürünleri piyasaya sürüp para kazanmaya başladı. Z neslinin sağlığına dikkat ettiği, elektronik cihazları sevdiğini, beslenirken meyve tercih ettiğini, hijyenini önemsediği gerçeğini biliyorlar. Buna yönelik bir ürün çıkardılar. Teknolojik ürün hissiyatı verecek elektronik aksamı olan, nikotin gibi zararlı maddeleri içeren fakat aromalar ile zararsız imajı veren araçlar üretildi ve tüm dünya pazarına girdi.”

Prof. Dr. Elif Dağlı

“Yapılan algının aksine insanları tütüne sürüklüyor”

Prof. Dr. Elif Dağlı elektronik sigaraların, sigara kullanımı azaltıp tütünün bırakılmasın yardımcı olacağı şeklinde pazarlanmasına değindi. Bu iddianın yalan olduğunu belirten Dağlı şunları söyledi:

“Çalışmalar, elektronik sigaraların sigara kullanımının azalmasında etkisi olmadığını ortaya koymuştur. Tersine, elektronik sigarayı ilk defa içen birisinin tütün içmeye başlamasını da kolaylaştırdığı kanıtlanmıştır. Elektronik sigara, sigara bırakma ürünü değildir, başka bir nikotin bağımlılığı yapacak üründür. Nikotin bağımlılığı yapan bir ürün başka bir bağımlılık yapan ürünün tedavisi olarak kullanılamaz.

Bakanlığa soru önergesi verildi

CHP Ankara Milletvekili Murat Emir, yasak olmasına rağmen elektronik sigara ithalat ve satışının yapıldığını belirterek Ticaret Bakanı Ömer Bolat’ın yanıtlaması istemiyle geçtiğimiz hafta TBMM’ye soru önergesi verdi. E-sigaraları meclis gündemine taşıyan Emir şunları belirtti:

“Kullanım yaşı giderek düşen elektronik sigaralar, artık ortaokul çağındaki çocukların elinde geziyor. Aromalarla tatlandırılıp, çeşitli renk ve modellerde satılıyor olması ergenler ve gençleri bu ürünleri kullanmaya özendiriyor. Fosforlu kalem ya da silgi şeklinde olanları var, hal böyle olunca okulda öğretmenlerinden evde ise ailelerinden rahatlıkla saklayabiliyorlar. Ayrıca elektronik sigara kullanımı ileriye dönük klasik sigara ve diğer tütün ürünlerine geçiş sürecini de kolaylaştırıyor.”

Elektronik sigara ve puff bar nedir?

Elektronik sigaralar, nikotin içeren bir sıvı çözeltiyi ısıtan ve solunabilecek bir buhar haline dönüştüren cihazlardır. E-sigaralar, tek kullanımlık (puff bar) veya tekrar doldurulup kullanılabilen çeşitlere sahiptir. Elektronik sigaralarda kullanılan sıvı, tipik olarak nikotin, tatlandırıcılar, propilen glikol ve bitkisel gliserin içerir. Sigarayı bırakmaya yardımcı olduğu öne sürülerek pazarlanan e-sigaraların, buna katkı sağladığı sonucuna hiçbir araştırmada varılamamıştır. Uzmanlar aynı sigara gibi bu ürünlerin de sağlığa çok ciddi zararlar verdiğini söylemektedir.

133. Sayı – Sayfa 14