Demokrat gazetesinin arşivi açıldı, 44 yıl sonra tüm sayılar okurla tekrar buluştu

Demokrat gazetesi, “Halkın Gazetesi” sloganıyla 26 Aralık 1979-12 Eylül 1980 tarihleri arasında çıkarıldı. Gazetenin yazarları içinde Can Yücel, Gülten Akın, Muzaffer İlhan Erdost, Dursun Akçam, Emil Galip Sandalcı ve Aslan Başer Kafaoğlu gibi isimler yer aldı. Gazete 12 Eylül 1980 darbesiyle birlikte Sıkıyönetim Komutanlığı tarafından kapatıldı. Geçen 44 yılın ardından Demokrat gazetesinin arşivi Toplumsal Araştırmalar Kültür ve Sanat İçin Vakıf (TAKSAV) tarafından bir araya getirildi ve dijital ortama aktarılarak erişime açıldı. Bu akşam açılan sergi ve düzenlenen etkinlikle gazetenin emekçileri ve okurları bir araya geldi. Makine Mühendisleri Odası Eğitim ve Kültür Merkezi’ndeki açılışta gazetenin çalışanları deneyim ve anılarını katılımcılarla paylaştı. Yapılan konuşmalarda “geçmişin mücadelesini bugüne taşıma ve gerçekleri aydınlatma” vurgusu yapıldı.

Etkinliğe katılan Demokrat çalışanları toplu halde kürsüde.

Koramaz: “Kolektif bir bilinç oluşturma çabasıyla hareket ediyoruz”

Etkinliğin açış konuşmasını TAKSAV Başkanı Emin Koramaz yaptı. Koramaz, Demokrat gazetesi arşivinin  taksavarsiv.org/demokrat adresinde kamuoyuyla paylaşıldığını hatırlatarak “Bu çalışmaları sadece belge biriktirme amacıyla değil aynı zamanda kolektif bir bilinç oluşturmak için yürütüyoruz” dedi. Koramaz, şunları söyledi:

“Demokrat gazetesi deneyimi bize oldukça kıymetli bir miras bıraktı. Demokrat gazetesinin kurucuları aynı zamanda vakfımızın kurucularıdır. Günümüz piyasacı koşullarına karşı paylaşımcı ve eşit bir yaşamın olduğu inancındayız. Bu anlayışı çeşitli etkinliklerle yürütüyoruz. Bu çalışmaları sadece belge biriktirme amacıyla yapmıyoruz. Aynı zamanda kolektif bir bilinçle yürütüyoruz.”

Emin Koramaz

Arslan: “Bağımsızlık konusunda öncü bir gazete”

Koramaz’ın konuşmasının ardından, arşivin oluşturulmasında önemli katkıları bulunan TAKSAV Yönetim Kurulu Üyesi Mutlu Arslan söz aldı. Demokrat’ı “Bağımsızlık konusunda öncü bir gazete” olarak tanımlayan Arslan, birçok gazeteye de fikir öncülüğü yaptığını söyleyerek şunları dile getirdi:

“Demokrat, halkın çıkarlarını ve sesini ön plana çıkaran bir gazeteydi. Medya, 12 Eylül Darbesi’ni sadece sağ-sol çatışmalarıyla ele alıyordu ancak Demokrat, Darbe’nin sadece bunlarla sınırlı olmadığını gösteriyordu. Demokrat, dönemin işçi mücadelesini göstermesi açısından değerli bir deneyimi oluşturuyor. Demokrat gazetesinin arşivini açarken sadece bununla sınırlı kalmayıp hangi koşullarda çıkarıldı, kimler emek verdi bunların görülmesini istedik. Dönemin gizlilik koşulları nedeniyle gazetenin çalışanları birbirini tanımıyordu. Araştırmalarımız sonucunda gazetenin 150 çalışanı olduğunu öğrendik. Amaçlarımızdan biri de bu 150 kişiyi bir araya getirmekti.”

Arslan’ın konuşmasının ardından etkinliğe katılamayan Demokrat gazetesi Ankara Bürosu Araştırma Servisi Sorumlusu Oğuz Türkyılmaz’ın mesajı iletildi. Türkyılmaz mesajında “1979-1980 yıllarında nasıl Demokrat’ı yaratıp büyüttüysek şimdi de BirGün’ün salt okuru olmakla yetinmeyip yaratıcısı, habercisi ve yazarı olmak ve daha çok okura ulaştırmakla yükümlüyüz. Yolumuz uzun ve zahmetli” ifadelerini kullandı.

Mutlu Arslan

Müftüoğlu: “Gerçekleri aydınlatmak için mücadele yürüttük”

O dönemdeki toplumsal mücadelelerin içinde günlük bir gazete çıkarma fikrinin ilk savunucularından olan Oğuzhan Müftüoğlu da etkinlikte bir konuşma yaptı. Müftüoğlu, 12 Eylül darbesi sürecinde Türkiye’nin içinde bulunduğu koşullara ve Demokrat Gazetesi’nin yayın çizgisine değindi. Gazete ile dönemin gerçeklerini yansıttıklarını söyleyen Müftüoğlu, şunları belirtti:

“12 Eylül öncesinde bütün basın aşırı sağcı-solcu çatışmaları, komünizmle mücadele gibi konuları işliyordu. O dönem Türkiye toplumunun kırılmasının en önemli sebepleri tamamen çarpıtılarak anlatılıyordu. Bu dönemde ülke büyük bir iç savaş sürecindeydi. Yıllar geçtikten sonra bu çok daha iyi anlaşılıyor. 12 Eylül darbesinden sonra Türkiye, hızla geriledi. Hem iktidar hem muhalefet partileri sağa doğru kaydırıldı. Biz bu dönem bu gerçekler hakkında haberler yapıyorduk. Demokrat gazetesinin çıkmasında birçok kişinin emeği geçti. Bu gazeteyi yaşatmak için çok büyük fedakarlıklar yapıldı. O dönemin mücadelesi olmasaydı eğer Demokrat olmazdı. Geçmişin mücadelesini bugüne taşımak için daha çok mücadele etmenin hayati bir önem taşıdığını belirtmek istiyorum.”

Oğuzhan Müftüoğlu

Demokrat gazetesi Müessese Müdürü Ömer Kamil Oral da gazeteyi çıkartma aşamasındaki zorluklara, yayın hayatında karşılaşılan siyasi baskılara değindi. Oral’ın konuşmasının ardından gazete çalışanları kürsüye davet edildi. Kimi çalışanlar gazetenin çalışmalarının nasıl yürütüldüğüne ilişkin bilgiler verdi ve anılarını izleyenlerle paylaştı.  Konuşmaların ardından Demokrat gazetesinin sayılarından örneklerin bulunduğu sergiye geçildi.

Ömer Kamil Oral

Salondan bulunanlar sahneye çıkan Demokrat çalışanlarını uzun süre ayakta alkışladı.

Demokrat gazetesi muhabirleri, deneyimlerini ve anılarını anlatıyor.

Demokrat gazetesi muhabiri Mustafa Bülbül, “Taşımaktan en gurur duyduğum kimlik” diyerek sarı basın kartını gösteriyor.

Balcı: “İletişim fakültelerinde küresel güçlerle mücadeleye ilişkin çalışmalar yürütülmeli”

Demokrat gazetesi muhabirlerinden olan Ankara Üniversitesi Basın Yayın Yüksekokulu 1978 yılı mezunu gazeteci Kemal Balcı, düşüncelerini Görünüm’le paylaştı. Balcı, Demokrat gazetesinin değerli bir deneyim olduğunu söyledi. Kemal Balcı, bugün de yine dönemin koşullarına uygun şekilde hareket edilmesi gerektiğini belirterek, “Dönemin koşullarına, yeni dünya düzenine ayak uydurmamız gerekiyor. Medyayı, medya baronları yönetiyor. Bu kişiler istediği haberleri yayımlayıp istediğini yayımlamıyor. Bu küresel güçlerle nasıl mücadele edeceğimizi düşünmemiz gerekiyor. Bütün iletişim fakülteleri bunlara yönelik çalışmalar yürütmeli” diye konuştu.

Kemal Balcı

Oğuzhan Müftüoğlu da Görünüm’e verdiği demeçte Demokrat gazetesinin çıktığı dönemde çok önemli bir işlev gördüğünü söyledi. “Ana akım medya gerçekleri karartmak için uğraşıyor” diyen Müftüoğlu, aslında gazetecilerin bu gerçekleri aydınlığa çıkartmak için çaba göstermesi gerektiğini belirtti. Müftüoğlu, Demokrat gazetesinin böyle bir amaçla kurulduğunu ve bu doğrultuda çalışarak kısa sürede Türkiye’de çok yaygın bir gazeteye dönüştüğünü dile getirdi.

Oğuzhan Müftüoğlu

Etkinlikten bazı fotoğraflar: 

Demokrat gazetesinin manşetinde öldürülen muhabiri Recai Ünal var.

Demokrat gazetesi çalışanlarından Orhan Örücü.

Demokrat gazetesi muhabiri Kemal Balcı’nın 1979-1980 yıllarında yapılan NATO toplantılarını takip etmek üzere çıkardığı basın kartı.

Gazetenin 12 Eylül 1980 tarihli son sayısının birinci sayfası.