Gazeteciler güvenilirlikte sınıfta kaldı

Araştırma şirketi Barem 2014 yılında yayımladığı Mesleklere Güven Araştırması’nı 2015 yılında da yaptı. Geçen yıla kıyasla önemli oranda azalsa da en güvenilir meslekler yine öğretmenler ve sağlık çalışanları oldu. En az güven duyulan mesleklerin başında ise politikacılar ve iş adamları geldi.

Görüşmeler Ekim-Kasım aylarında ülke genelini temsil eden bin kişi ile bilgisayar destekli telefon görüşmesiyle (CATI) ile yapıldı. Görüşülen kişilere yargıçlar, gazeteciler, politikacılar, iş adamları, askerler, sağlık çalışanları, polisler, öğretmenler, bankacılar ve dini liderlere güven duyup duymadıkları soruldu.

Bu yılki araştırmanın sonuçlarına göre geçtiğimiz yılın en az güven duyulan meslekleri olan politikacılar, iş adamları, bankacılar ve gazeteciler güvenilirliklerini artırdı. Güvenilirlik oranları daha yüksek olan öğretmenler, sağlık çalışanları, askerler, polisler, yargıçlar ve dini liderler ise geçen seneye göre güvenilirliklerini azalttı.

Sonuçlar bir önceki yılla paralellik gösterse de bir önceki yıl katılımcıların %86,2’sı öğretmenlere güvenirken, 2015’te bu oran 12 puan düşerek yüzde 74,2’te kaldı. Katılımcıların yüzde 23’ü öğretmenlere güvenmediğini belirtti.

Sağlık çalışanları da güvenilir bulunmakla birlikte geçen seneye göre güvenilirliklerinde bir düşüş yaşadı. Bir önceki yıl sağlık çalışanlarına güvenenlerin oranı yüzde 81 iken, 2015 yılında güvenenlerin oranı 7.9 puan düşerek yüzde 73.1 oldu. Katılımcıların yüzde  24’ünün sağlık çalışanlarına güvenmediği ortaya çıktı.

Polise ve askere duyulan güven azaldı

Araştırma sonuçlarına göre askerlere ve polise duyulan güven %50’nin üzerinde ancak geçen seneye göre güven 12 puan azaldı. Askere güvenenler %68, güvenmeyenler %29 olurken, polise güvenenlerin oranı %53, güvenmeyenlerin oranı ise %42 oldu.

Dini liderler güven uyandırmıyor

Araştırma sonuçlarına göre dini liderler güven uyandırmıyor. Katılımcılar arasında dini liderlere güvenenler yüzde 40, güvenmeyenler yüzde 53 olarak belirlendi. Daha önceki araştırmaya göre dini liderlerin güvenilirliği 5 puan daha azaldı.

Çoğunluk yargıçlara güvenmiyor

Yargıçlar da güven erozyonuna uğradı. Güvenenler %38’de kalırken, güvenmeyenler %52’lik dilimi oluşturdu. Yargıçlar için güvensizlik geçen yıla oranla 9 puan arttı.

Bankacıların da ikinci kez güven duyulmayan mesleklerden olduğu ortaya çıktı. Bankacılara güvenenler  %35 iken, güvenmeyenlerin oranı 5 puan azalsa da yüzde 59’luk çoğunlukta kaldı.

Güvensizlik oranı en yüksek ikinci meslek iş adamlığı oldu. Katılımcıların yalnızca yüzde 29’u iş adamlarına güvendiğini söylerken, katılımcıların yüzde  60’ı güvenmiyorum dedi. İş adamlarına duyulan güvensizlik 2014 sonuçlarına göre 6 puan azaldı.

En güvenilmez meslek bu yıl da politikacılık

En güvenilmez meslek ikinci kez politikacılık oldu. Politikacılara güvenen katılımcılar yüzde 17 iken, güvenmeyen katılımcılar yüzde 74 oranındaydı.  Geçen yılın sonuçlarına göre politikacılara duyulan güvensizlik yalnızca 4 puan azalabildi.

Mesleklere güven endeksi sonuçlarına göre araştırmaya katılanların yüzde 52’si yargıçlara, yüzde 53’ü dini liderlere, yüzde 58’i gazetecilere, %59’u bankacılara, yüzde 60’ı işadamlarına ve yüzde 74’ü politikacılara güvenmiyor.

Katılımcıların yüzde 58’i gazetecilere güvenmiyor

Gazetecilere duyulan güvensizlikte 6 puanlık bir azalma olsa da hala gazetecilere güvenmeyenler güvenenlerden daha fazla. Buna göre gazetecilere güvendiğini söyleyen yüzde 31 katılımcıya karşın yüzde 58’lik çoğunluk gazetecilere güvenmediğini söyledi. Gazeteciliğin en az güvenilen meslekler arasında yer almasını İletişim fakültelerinden öğrenciler değerlendirdi. Güvensizliğin sebebine ve gazeteciliğe duyulan güvenin artırılabilmesi için yapılabileceklere değinen öğrenciler araştırma sonuçlarına ilişkin fikirlerini paylaştı.

Marmara Üniversitesi Radyo Televizyon Sinema Bölümü öğrencisi Muhammet Fatih Dur, gazetecilik mesleğinin tarafsızca haber vermekten, haberle siyasi rant sağlamaya ve halkı tahrik etmeye döndüğünü söyledi. Dur, sektörden çeşitli örnekler vererek muhalif olsun ya da olmasın gazeteciler tarafından haberlerin abartıldığını, çarpıtıldığını veya yalan haberler yapıldığını vurguladı. “Gazetecilerin kendilerine güven duyulması için tarafsızlıkları konusunda milleti ikna etmeleri gerekiyor. Biraz düşünüp biz parti vekili miyiz demeleri lazım” dedi.

Marmara Üniversitesi Gazetecilik Bölümü öğrencisi Sevda Toraman her şeye rağmen tarafsızlığını korumayı başaran gazetecilere güvendiğini anlattı. Toraman yayımlanması kimilerince istenmeyen haberlere eli değmiş, zor koşullarda çalışan gazetecileri güvenilir bulduğunu söyleyerek “Gazetecilik, içine vicdanın, cesaretin karışabileceği bir meslektir. Bu sebeple aslında gazetecilerin hepsini aynı kefeye koymak çok doğru değil” diye konuştu.

İstanbul Üniversitesi Gazetecilik Bölümü öğrencisi Gülçin Külahlı, bir gazeteci adayı olarak kendisinin de gazetecilere güvenmediğini söylemenin üzüntüsünü taşıdığını söyledi. Külahlı, bir taraf olmak zorunda kalan gazetecilerin mesleğin en önemli etik kurallarından tarafsızlığı göz ardı etmesini vahim olarak değerlendirdi. Gazeteciler yakınlık besledikleri görüşe eleştirel bakamıyor diyen Külahlı, medyanın yanlı oluşunu eleştirdi. İletişim Fakültesi öğrencisi Külahlı, “Derslerde öğrendiklerimiz iş hayatındaki pratiklerde değişiyor. Muhabirler medya tekeli etrafında bir yerlere çekiliyor. İnsanlar gazetecileri bir tarafın sözcüsü olarak görmeye başlayınca güvensizlik oluşuyor” dedi. Külahlı, bu konuda herkese iş düştüğünü ancak medya patronlarının çalışanlarına sansür uygulamaması gerektiğini vurguladı.

Gazi Üniversitesi İletişim Fakültesi Gazetecilik öğrencisi Kübra Akgüç, kamuoyunun basına güveninin objektiflikle doğru orantılı olarak artacağını ifade ederek, Türk basınına güvensizliğin sebebini en başta gazetecilerin iktidar veya muhalefet yanlısı olarak yayın yapmasından kaynaklandığını söyledi. Çoğu gazetecinin kendi kimliği ve ideolojisi doğrultusunda haberlerini şekillendirdiğini belirten Akgüç, “Gazeteciler kendilerinin veya birilerinin görüşlerinden bağımsız olarak haberlerini yazmalı. Haber insanları yönlendirici değil bilgilendirici olmalı. Tarafsızlık ancak böyle sağlanabilir” ifadelerini kullandı. Gazetecilere duyulan güvenin artırılması için medya temel görevini hatırlayıp halkı bilinçlendirmeli diyen Akgüç, haberin manipülasyondan uzak olması gerektiğini hatırlattı.