Çarpık kentleşmeyi, gecekonduları halka sorduk…

Türkiye’de sanayileşme ve kentleşme ile başat giden tarım ve hayvancılığın devlet politikalarıyla zayıflatılması ile kentlere büyük bir göç dalgası oluştu.

Bu da beraberinde çarpık kentleşmeyi meydana getirdi. Belediyeler ise bu yoğunluğu kaldıracak düzenlemeleri yapmakta yetersiz kaldı. İş umuduyla büyük kentleri dolduran halk merkezden uzak mahallelere gelişigüzel evler yaptı. Belediyeler bu durumda oy potansiyeli yüksek bu kalabalık mahalleleri görmezden geldi. Son birkaç yıldır da bu mahalleler “Kentsel Dönüşüm Projesi“ çerçevesinde “kanunsuz” addedilerek yıkıldı. Bu “hayalet mahalleler”in kimi yeşil alan olarak düzenlendi kiminin ise üzerinden gökdelenler yükseldi.

Ankara’da, gecekondu mahalleleri dâhil, şehrin çeşitli dinamiklerinde, insanlara çarpık kentleşme, gecekondular ve mahalle kültürü hakkında sorular sorduk. Yaptığımız söyleşilerde cevapların genel bir eksene oturduğu söylenebilir. Bunlar; kırdan şehre göçün temel sebebinin ekonomi olması, bunun da devletin yanlış politikalarından kaynaklanması, büyükşehir belediyelerinin ani nüfus artışı karşısında aciz kalması ve şehir planlamasından yoksun olmaları olarak sıralanabilir. Ayrıca cevapların satır aralarında Türkiye’nin geçirdiği bu sık ve yıkıcı dönüşümlerin insan hayatları üzerindeki etkileri gizli.

Cüneyt Dalkıran/35/Bakkal

Gecekondu mahallelerinde görüntü kirliliği var bir kere. Ayrıca buraya akşam saati gel, dumandan geçemezsin. Yeni mahallelere doğalgaz döşüyorlar. Belediye gecekondulara doğalgaz vermiyor. Bu mahalle imarlı. İmarlı olmayan mahalleleri yıktılar zaten. Burada da inşaatlar başladı. Herkes evini kat karşılığı müteahhide veriyor. 2-3 sene sonra gecekondu kalmaz burada. Gecekondu kültürü 10 senedir öldü. Buradan yüz kişi geçse doksanını tanımıyorum şu an. Gecekondu olsa da olmasa da komşuluk bitti. Ama ben yine de mahallemden gitmek istemem. Mahallesinden giden herkese sor, yine de burada kalmak isterlerdi. Gecekondu evi değil ama burada bir dairesi olsa gelir.

Rıza Uysal/52/Memur

Biz 83’te Çorum’dan buraya iş bulmak için geldik. Geçenlerde bu mahalleyi komple yıktılar, biz hariç. Bizim ev imarlı, geri kalan yeşil alan olarak gözüküyor. Ama buralar modern binalar olursa ne iyi olur. Millet Ay’a çıkıyor, biz hala gecekonduyla uğraşıyoruz, değil mi? Eskiden gecekondu vardı, insanlar gecekonduda otururdu. Şimdi teknoloji ilerledi, bilim ilerledi, herkes apartmanlarda oturuyor. Ama mahalleler daha iyiydi. Eş, dost, sevgi, saygı vardı. Bu mahalleyi de yıktılar işte anlaşarak. Daire vereceklerdi ama unuttular gitti, bilmiyorum tam olarak.

Ramazan Arıkan/28/Elektrikçi

Gecekonduları yıktılar, örf, adet bitti buralarda. Komşuluk bitti. Buradaki binaların yerinde gecekondular vardı. O zaman herkes içli dışlıydı. Belediye gecekonduları kovduktan sonra, kimi aileler birleşti ve bir evde yaşamaya başladı kimisi de memleketine döndü. Peşkeş çektiler, TOKİ’ ye verdiler oraları. Tapusu olanlara arsa verdiler yıkılan ev karşılığı. Evine karşılık bir miktar para saydılar. Geri kalanı için de borçlandırdılar insanları.

Soner Duman/28/İşsiz

Ben doğma büyüme buralıyım. Ailem 82’de gelmiş Yozgat’tan buraya. O zaman köyde iş yok, güç yok. Buraya gelince de bizden önce gelen hemşerilerimizin kaldığı mahalleye gelmişiz haliyle. O zamanlar burada evini yapıyorsun, çitini çeviriyorsun. Tapu yok, izin yok. Şimdi bize hırsız muamelesi yapıyorlar. Gasp mı ettik biz yani devleti? Yıktılar evleri, herkes bir yere dağıldı. Dedem Yozgat’a dönmek istiyor şimdi. Babam inşaatçı, dış cephe yalıtım ustası. Yozgat’ta nereden bulacak yalıtım yapacak binayı?

Halit Esmeray/54/Harita Teknisyeni

Biz yakın zamanda Balıkesir’den buraya geldik. Orada çarpık kentleşme yok. Burasının ya da İstanbul’un bu halde olması siyasetçilerin suçu. Bu insanlar göç etmeye başladıklarında düzgün yerleştirilselerdi. Planlı, projeli iş yapsalardı ya da bu insanlar gecekonduları yaparlarken oy kaygısıyla göz yummasalardı. Ayrıca bu insanlar köylerden neden buralara kaçıyor? Hepsi ekonomik sorunlardan ötürü. Ziraatı öldürüyorsun, ürüne kota getiriyorsun. Vatandaş da şehirlere kaçıyor, ne yapsın?

Mehmet Tecimal/60/Gözlükçü

Kentsel dönüşümün kimseye zararı olmaz. Gecekondu mahallerinde insanca bir yaşamın mümkün olmadığını görüyorum. Modern apartmanlarda yatak odaları ayrı oluyor, çocukların odaları ayrı oluyor. Çarpık kentleşmenin, gecekonduların nedeni ekonomik, siyasal. İnsanlar memleketinden, toprağından sadece doymadığı zaman göçer. Tarım, hayvancılık ölünce Doğu’dan, İç Anadolu’dan buralara geldiler.

Güldane Esmeray/54/Röntgen Teknisyeni

Kentsel dönüşüm, mahalle ortamını, samimiyeti ortadan kaldırır bir kere. Belki şehir düzene girecek ama ilişkiler kopacak. Şehirdeki yoksulluk da suça teşvik ediyor böyle olunca. Yoksulluk da ayıp değil, bu siyasilerin ayıbı bence.