NETlab, bilişim teknolojilerinin karanlık yüzünü “Elektronik Atık” ile anlatıyor

Yeni Medya Araştırma Laboratuvarı NETlab, yeni çalışması olan “Elektronik Atık – Bilişim Teknolojilerinin Karanlık Yüzü” projesi, hammadde, geri dönüşüm, e-atık gibi konuları ele aldı. Proje içerisinde web sayfası, animasyon ve veri görselleştirme çalışmaları bulunuyor. E-atıkların doğaya verdikleri zarardan ve ticaretinin yapılıyor olmasından bahseden proje, geri dönüşüm ile bu durumun çözüleceğine de dikkat çekti. NETlab kurucusu, Ankara Üniversitesi İletişim Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ergin Şafak Dikmen ve Araştırma Görevlisi Esra Özgür “Elektronik Atık” projesinin ayrıntılarını GÖRÜNÜM’e anlattı.

“Tüketim kültürü sürekli genişliyor”

NETlab kurucusu ve proje ortaklarından Doç. Dr. Ergin Şafak Dikmen, Elektronik Atık projesinin farkındalık yaratmak için yapıldığını söyledi. Ayrıca Dikmen elektronik atığın ne olduğuyla ilgili şunları ifade etti:

“Elektronik atıkları insan yapımı harikalar olarak gösteriyoruz. Bu elektronik cihazlar Afrika’ya ikinci el eşya olarak gönderilen ama aslında tehlikeli atıklar ve bunlar için Afrika’da dijital köle olarak adlandırabileceğimiz şekilde insanları hiçbir şekilde önlem almadan çalıştırıyor. Bu alanda bulunanların çoğu beş yıl içerisinde sağlık problemleri yaşıyor. Çünkü hiçbir filtre sistemi, güvenlik sistemi yok. Tüketim kültürü sürekli genişliyor. Bu tüketilenler aslında Uzak Doğu’ya ve Afrika’ya gönderiliyor.”

Doç. Dr. Ergin Şafak Dikmen, projenin içeriğinden şu şekilde bahsetti:

“Veri görselleştirmelerin, dijital haritalandırmaların, tüm fotoğrafları ve tüm içerikleri bizim çektiğimiz bir proje oldu. Sadece harita çalışmaları Türkçeye uyarlandı ve Afrika fotoğrafları telif hakkı olmayan yerden alındı. Bir de 360 derece e-atık üzerine farkındalık yaratmak için bir deneysel çalışma yaptık. Yaklaşık üç veya dört dakikalık bir video. Sanal gerçeklik platform için yapıldı aslında fakat Youtube kanalımızdan da izlenebiliyor. Aslında burada da insanların elektronik atıkların içinden doğayı gözlemeyebilmelerini amaçladık. Bu yüzden cihazların içerisine kamera yerleştirdik. Görsel efektler kullanarak orman, su ve elektronik atıkları birleştirdik.”

Doç. Dr. Ergin Şafak Dikmen

“Belgeselin özelliği insanların hızlıca bilgi sahibi olabileceği bir sayfa oluşturmaktı”

Projenin ortaklarından olan Araştırma Görevlisi Esra Özgür, e–atık denilen maddelerin aslında çok değerli olduğunu söyledi. Belgeselin bu konuya dikkat çekmek için yapıldığını söyleyen Özgür, konuyla ilgili şunları dile getirdi:

“Elektronik atık ve doğanın farkını bir araya getirmek için mesela eski bir çipi veya bilgisayar parçalarını doğaya bıraktık ve fotoğraflarını çektik. 360 deneysel bir film yaptık. Biz bunları yaparken bir farkındalık yaratmaya çalıştık. Bunu yaparken de yeni medya belgeselinin bir özelliği olarak bütün verileri biz oluşturmadık. Biz burada yabancı kaynaklardan da faydalandık. Örneğin uluslararası elektronik atıklar ile ilgili bir rapordan çok faydalandık. Bu rapor kullanıma açıktı. O yüzden oradaki verileri alıp Türkçeye çevirdik, belli şekillerde sayfamıza yerleştirdik.”

Esra Özgür, e–atıkların ticaretinin yapıldığını ve bunun olumsuz sonuçlar doğurduğunu şöyle anlattı:

“Elektronik atıkların ticareti de yapılıyor. Örneğin gelişmiş ülkeler kendi elektronik atıklarını gelişmemiş ve gelişmekte olan ülkelere satabiliyorlar. Bu atıkların geri dönüşümü olması gerektiği gibi yapılmadığı için çevre kirliliğine sebep oluyor ve bu işle uğraşan insanlar çok ciddi sağlık sorunlarına maruz kalıyor. Yani burada kayıtsız bir şekilde atığın geri dönüşümü var. Belgeselde veriler dışında kendimiz özgün içerikler de oluşturduk. Mesela buradaki verileri kullanarak bir animasyon yaptık. Yeni medya belgeselinin amacı, farklı kaynaklardan aldığımız bu bilgileri bir araya getirerek insanların hızlıca bilgi sahibi olabileceği, farklı içeriklere ulaşabileceği bir sayfa oluşturmaktı.

Araştırma Görevlisi Esra Özgür