“Özel hayatın gizliliği” genelgesini değerlendirdiler: “Polisin faaliyet alanına ‘özel alan’ denemez, kanuna aykırı, basın özgürlüğüne engel”

Emniyet Genel Müdürlüğü’nün 27 Nisan 2021 tarihli genelgesinde kolluk personelinden kamusal alanda görevlerini yaparken ses ve görüntü kaydı alanların engellenmesi ve gerektiğinde haklarında “kanuni işlem yapmasını” öngörüyordu. Genelgeye “özel hayatın gizliliğinin ihlali” ilkesi gerekçe gösterilerek, ses ve görüntü kaydı alınmasının polislerin görevlerini yapmalarını engellediği öne sürülmüştü.

Kamuoyunda “basın özgürlüğüne yeni bir sınırlama” olarak değerlendirilen genelgenin ilk uygulaması, 1 Mayıs kutlamaları sırasında hayata geçirildi. Ankara’daki 1 Mayıs etkinliklerinde yaşanan polis müdahalesini görüntülemeye çalışan Yol Tv muhabiri Özge Uyanık, genelge gerekçe gösterilerek engellenmiş ve görüntü aldığı mobil telefondaki görüntüleri silmesi istenmişti.

Genelgeyi Görünüm’e değerlendiren Türkiye Gazeteciler Sendikası (TGS) Başkanı Gökhan Durmuş ve Ankara Barosu Mülkiyet Hukuku Kurulu Başkanı Avukat Murat Tezcan kararın hukuki dayanağının olmadığını vurguladı.

TGS Başkanı Gökhan Durmuş: “Bizim size vereceğimiz sınırlar içerisinde gazetecilik yapın’ diyorlar”

TGS Başkanı Durmuş, yayınlanan genelgenin “Anayasa’ya ve kanunlara aykırı, keyfi bir iç genelge” olduğunu söyledi. 1 Mayıs’ta birçok gazetecinin, yine vatandaşa orantısız güç kullanılırken kayıt aldıkları için polisin hedefi haline geldiğini söyleyen Durmuş, toplumsal olaylarda kullanılan orantısız gücün kamuoyuna yansıtılmasının engellenmeye çalışıldığını belirtti. Durmuş, “Her ne kadar medyanın büyük bir çoğunluğunu iktidar kontrol altına almış olsa da sosyal medya da olsun, diğer bağımsız medya kuruluşlarında olsun bu tarz hukuksuz müdahaleler geniş yankı buluyor. O yüzden de biraz bunun önüne geçmek için de kurgulanmış bir genelge ama kesinlikle Anayasa’ya ve kanunlara aykırı” diye konuştu.

Durmuş, şunları söyledi:

“Bu genelge ile aslında iki şey yapılıyor; bir, bu orantısız gücün belgelenmesi ortadan kalkıyor, ikincisi de toplumun doğru habere ulaşması engelleniyor çünkü artık şöyle ‘bizim size vereceğimiz sınırlar içerisinde gazetecilik yapın! Onun dışında yapacağınız her harekette biz buna engel oluruz, işte bu da bizim dayanağımız’ diye bir genelge çıkartılmış.”

“O görüntüleri çekmemiz gerekiyorsa o görüntüleri çekmekten geri durmayacağız.”

Geçmişte de buna benzer, gazetecilik faaliyetini engellemeye dönük birçok yönetmelik genelge ve kanunun çıkarıldığını fakat hiçbirinin gazetecilik faaliyetini engelleyemediğini vurgulayan TGS Başkanı Durmuş, şöyle konuştu:

“Çünkü bizim yaptığımız iş gerçekleri ortaya çıkarmak ve gerçeklerin de kaçınılmaz olarak ortaya çıkmak diye bir huyu var. Biz yine işimizi yapacağız. Sendika olarak bu genelgenin iptali için gerekli girişimlerde bulunacağız, gerekli, yapılması gereken konularla ilgili adımları atacağız. Ama bir taraftan da hem üyelerimize hem de bütün meslektaşlarımıza bu genelgeyi tanımamaları çağrısında bulunuyoruz çünkü bizim birincil görevimiz topluma, halka doğru haberi ulaştırmak. Bunun için de o görüntüleri çekmemiz gerekiyorsa o görüntüleri çekmekten geri durmayacağız.”

TGS Genel Bakanı Gökhan Durmuş

Avukat Murat Tezcan:  “Polisin faaliyeti içinde ‘gizli alan, kamuya açık alan’ diye bir tabir olamaz”

Yayınlanan genelgeye gerekçe olarak gösterilen “özel hayatın gizliliği” konusunu değerlendiren Tezcan, kamusal bir faaliyet yürüten polislere ilişkin böyle bir durumun söz konusu olamayacağına dikkat çekti. Tezcan, şunları söyledi:

“Toplumsal olaylarda faaliyette bulunan polise ilişkin bir vatandaşın görüntü alması, bir kamusal hizmetin yürütülmesi sırasında yapılan bir eylemin görüntülenmesi özel hayatla kesinlikle açıklanabilir bir durum değil çünkü kamusal bir faaliyet. Zaten Türk Ceza Kanunu’nun 134. Maddesi’nde özel hayatın gizliliğini tanımlayan maddede bile vatandaşların bireysel özel hayatı, sadece gizli alanı olarak koruma altına alınıyor. Tabii ki polisin bir faaliyet içerisinde ‘gizli alan’ ya da ‘kamuya açık alan’ diye bir tabiri olamayacağından bu da herhangi bir hukuki dayanağı olmayan bir durum.”

“Haber alma ve yayma hürriyeti bir genelgeyle vatandaşın elinden alınamaz”

Genelgeyi gördüğünde şaşırdığını belirten Ankara Barosu Mülkiyet Hukuku Kurulu Başkanı Avukat Murat Tezcan, Anayasa’nın temel hak ve özgürlükleri düzenleyen 13. Maddesinin, özgürlüklerin özüne dokunulmaksızın ölçülülük ilkesi çerçevesinde ancak kanunla sınırlandırılabileceğini belirttiğini vurguladı. Genelgelerin “düzenleyici işlem” olduğunun ve temel hak ve özgürlükleri doğrudan sınırlandırıcı bir işlemin genelgeyle düzenlemeyeceğinin altını çizen Tezcan, “Dolayısıyla kanuni dayanağı olmaksızın hem haber alma hürriyetinin hem de bunu yayma özgürlüğünün vatandaşın elinden bir genelgeyle alınması mümkün değil” dedi.

Ankara Barosu Mülkiyet Hukuku Kurulu Başkanı Avukat Murat Tezcan