Sanal kanser Facebook

Farklı sınıflara ait olan pek çok kişinin, neredeyse tek buluşma noktası olan bu ağ, milyonlarca insanın saatlerini geçirdiği bir site hâline geldi. Facebook üzerine yapılan araştırmalar, çoğu kişinin eski sevgililerini ve düşmanlarını takip ettiğini, ayrıca başka bir iş için internete girdiklerinde bile, bu siteye uğramadan çıkmadıklarını gösteriyor.

“Sürü psikolojisi Facebook’un üye sayısını arttırıyor”

Sosyal bir ağ olmak dışında, sanal bir kanser hâline gelen Facebook’un psikolojiyi nasıl etkilediğine ilişkin görüşme yaptığımız psikolog Emel Tilçi, kişilerin bu site üzerinden eski sevgili ve düşmanlarını takip etmesinin altında merak olmakla birlikte, asıl nedenin kıyaslama olduğunu belirtti. İnsan psikolojisinde bulunan “Acaba beni unuttu mu? Benden daha mı iyi birini buldu?” şeklindeki soruların, Facebook sayesinde kısmen de olsa cevap bulduğunu iddia eden Tilçi, bu sosyal paylaşım ağının çok daha popüler olmasını Twitter’ın bu kadar üyesinin olmamasını örnek göstererek, bu durumu sürü psikolojisi ile bağdaştırdı. Psikolog Tilçi, milyonlarca kişinin Facebook’ta hesap sahibi olmak için değil, çevrelerindeki pek çok kişinin hesabı olduğu gerekçesiyle Facebook’a üye olduğunu söyledi. Sitenin haberleşme amaçlı kullanıldığı müddetçe, bireyi asosyal yapmayacağını öne süren Tilçi, maddi yetersizlikten dolayı sosyal ortamlara giremeyen, herhangi bir işte çalışma gibi çeşitli faaliyetlerde bulunamayan kişilerin, psikolojik olarak bunalıma girmemeleri ve az da olsa sosyalleşmelerinde Facebook’un etkili olduğunu dile getirdi.

“Kadınlar çekici fotoğraf koymaya, erkekler kendilerini övmeye odaklanıyor”

Kanada York Üniversitesi tarafından yapılan bir araştırmaya göre, sosyal paylaşım sitesinde kadınlar çekici fotoğraf koymaya, erkekler ise kişisel bilgilerinde kendilerini övmeye odaklanıyor. Bu farklı pratikleri değerlendiren Tilçi, erkekler için görselliğin önem taşımasından dolayı kızların çekici fotoğraf koymaya, kızlar için de erkeğin konumu, karizması, kariyerinin önem teşkil etmesinden dolayı erkeklerin de bilgilerini yazmaya odaklandığını öne sürdü.

Psikolog Tilçi, Facebook’ta çok fazla zaman geçiren, kendini yalnız hisseden ve özgüven eksikliği yaşayan kişilerin, dikkat çekmek için tek kelimelik şeyler yazdığını belirterek, “Diyelim ki Emel mutsuz yazıyor ve üç nokta koyuyoruz. İşte bu üç nokta psikolojide, yorum yapın anlamına geliyor. Durumlarına yorum yapılan bu kişiler, hem yalnızlıktan kurtuluyor hem de dikkat çektikleri için özgüven kaybını bir nevi gideriyorlar” dedi. Tilçi, fotoğraflara yapılan yorumlarla birlikte, kullanıcıların narsist (kendini fazla beğenen) özellikler kazandığına dikkat çekerek, bu yorumların lise ve üniversite çağındaki çiftler arasında tartışmalara yol açtığını dile getirdi. Bu tartışmaların güvensizlik, kıskançlık gibi olumsuz duyguları da beraberinde getirerek kullanıcıları psikolojik hasta pozisyonuna düşürebileceğini söyleyen Tilçi, Facebook’un kişileri ele geçiren bir sanal kanser olmaması için dikkat edilmesi gerektiğini vurguladı.

“Sanal ortamda aktif olmaya çalışıyorlar”

Ankara Üniversitesi Psikoloji Bölümü’nde öğrenim gören Damla Yanıkkol ise gerçekte iletişim güçlüğü çeken bireylerin bu tür sosyal paylaşım siteleri aracılığıyla, özellikle de en popüler site olan Facebook sayesinde sanal ortamda aktif olmaya çalıştıklarını savundu. Derslerinde bu tür sitelere henüz değinmediklerini söyleyen Yanıkkol, “Facebook her geçen gün artan kullanıcı sayısı ile birlikte, zamanla sosyal psikolojinin alt alanı içinde incelenebilir ve klinik psikoloji bağımlılığı çerçevesinde değerlendirilebilir” dedi.