Cumhuriyet Anayasa’ya böyle girdi

Tarih: 29 Ekim 2019

Kategori:

Güncel

Okunma: 4.067

Cumhuriyet, 98 yıl önce bugün ilan edildi. Cumhuriyet yönetimine, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde 98 yıl önce bugün yapılan oturumda, 1921 Anayasası’nda yapılan değişikliklerin oy birliği ile kabul edilmesiyle geçildi. “Türkiye Devletinin yönetim şekli Cumhuriyettir” ifadesinin 1921 Anayasası’nın birinci maddesine eklenmesinin yanı sıra Cumhurbaşkanlığı görevini düzenleyen üç yeni maddenin de anayasada tanımlanmasıyla yeni rejim tanımlanmış oldu.

Mustafa Kemal’in Cumhuriyet’in ilanının ardından TBMM Genel Kurulu’nda yaptığı konuşmadan.

İşte 29 Ekim 1923 günü kabul edilen 364 Sayılı Kanunla 1921 Anayasa’sına giren Cumhuriyet düzelemeleri:

Madde 1 (1921) – Hakimiyet bilâ kaydü şart milletindir. İdare usulü halkın mukadderatını bizzat ve bilfiil idare etmesi esasına müstenittir. (Ek-1923) Türkiye Devletinin şekli Hükümeti, Cumhuriyettir.

Eklenen Madde (1921 Anayasası Madde 10) – Türkiye Reisicumhuru, Türkiye Büyük Millet Meclisi Heyeti Umumiyesi tarafından ve kendi âzası meyanından bir intihap devresi için intihap olunur. Vazifei Riyaset yeni Reisicumhurun intihabına kadar devam eder. Tekrar intihap olunmak caizdir.

Eklenen Madde (1921 Anayasası Madde 11) – Türkiye Reisicumhuru Devletin Reisidir. Bu sıfatla lüzum gördükçe Meclise ve Heyeti Vekileye riyaset eder.

Eklenen Madde (1921 Anayasası Madde 12) – Başvekil Reisicumhur tarafından ve Meclis âzası meyanından intihap olunur. Diğer vekiller Başvekil tarafından gene Meclis âzası arasından intihap olunduktan sonra heyeti umumiyesi Reisicumhur tarafından Meclisin tasvibine arzolunur. Meclis hali içtimada değil ise keyfiyeti tasvip Meclisin içtimaına talik olunur. (Cumhurbaşkanı, başbakanı Meclis üyeleri arasından seçer. Öbür bakanları da başbakan, yine Meclis üyeleri arasından seçtikten sonra hepsini Cumhurbaşkanı Meclisin onayına sunar. Meclis toplantı halinde değilse, onaylama Meclisin toplantısına bırakılır.)

Mustafa Kemal’in kaleminden Cumhuriyet’in ilanı:

“Saat öğleden sonra altı idi. Tasarı Anayasa Komisyonunca, yöntem gereği incelenerek, tutanağı hazırlanırken, Meclis başka işlerle uğraştı. En sonu, başkanlık katında bulunan Başkan Vekili İsmet Bey (İsmet (Eker), Meclise şu bilgiyi verdi: “Anayasa Komisyonu, Anayasanın değiştirilmesi ile ilgili tasarının ivedilikle ve hemen görüşülmesini öneriyor.” “Kabul!” sesleri üzerine, tutanak okundu. Önerildiği üzere, (ivedilikle) görüşüldü. Sonunda yasa, birçok milletvekillerinin “Yaşasın Cumhuriyet!” diye alkışlanan söylevleriyle kabul edildi.”