Cumhuriyet Bayramı öncesi gazetecilerden 96. yıl paneli

Cumhuriyet Bayramı’nın 96’ncı yıl dönümüne günler kala Çankaya Belediyesi gazetecileri ağırlıyor. Murat Yetkin, Çiğdem Toker ve CHP önceki başkanlarından, gazeteci yazar Altan Öymen bugün Nazım Hikmet Kültür ve Sanat Merkezi’nde yapılan panelde bir araya geldi. Gazeteciler, Cumhuriyet kazanımlarının bugünkü durumu, demokrasi ve lâiklik kavramlarını ele aldı. İzleyicilerin salona sığmadığı panelde demokrasi, yurttaşlık kavramları; Mustafa Kemal Atatürk’ün “Yurtta sulh, cihanda sulh” sözü ve kadın mücadelesi çerçevesinde İstanbul Sözleşmesi başlıkları dikkat çekti.

Altan Öymen

Öymen: “Demokrasi, demokrasi, demokrasi”

“Cumhuriyet değerlerini, toplumsal ve kurumsal olarak tamamen yitirmiş değiliz” diyen Toker, Cumhuriyet değerlerine yönelik saldırıların fiziki şekillerde olduğuna dikkat çekti. Ankara’da İller Bankası, Sümerbank, İstanbul’da Haydarpaşa Garı örneklerinin verildiği panelde Toker şöyle konuştu: “İller Bankası’nın yıkımının ardından malum Büyükşehir Belediye Eski Başkanı zafer kazanmış edasıyla poz verip, sosyal medyasında paylaşmıştı. Şimdi Hipodrom Bölgesi’ndeki yapılan millet bahçesi de bir rant projesi, saldırısı. Atatürk’ün 10’uncu yıl nutkunu okuduğu kürsü de bundan payını aldı mı bilmiyoruz, etrafı yüksek perdelerle çevrili. Ankara Garı ise kullanımdan kaldırıldı, yeni yere 25 yıllık yolcu garantisi tashih edildi(!) Şu anki sefer sayıyla ise bu doluluk oranlarının karşılanamayacağı hesaplamalarda görülüyor. Şu an para veriyoruz oraya.”

Öymen ise özellikle Bizans dönemindeki eserlere yönelik bir saldırıya işaret ederken, bunun karışışında şöyle konuştu: “Çözüm için diyecek tek şey var: Demokrasi, demokrasi, demokrasi. Türkiye demokrasi adına kazanımlarını büyük ölçüde yitirdi. Daha önce hiç görülmemiş bir şekilde bakandan bakana deneme yanılma usulü getirildi.”

Toker: “Burukluklarımız var”

Atatürk’ün aydınlanma mücadelesinin geldiği durumun tutuklu gazetecilere bakılarak okunabileceğini söyleyen Toker, “Gönlümüz ve aklımız bugün daha sevinçli olmak istiyor ancak burukluklarımız var. Bu burukluk kaybettiklerimiz yüzünden. Bunlar yok gibi davranamayız, arkamızı dönemeyiz” diye konuştu. Cumhuriyet’in en büyük kazanımlarından olarak ele alınan kadın haklarına saldırıların en çok İstanbul Sözleşmesi’ne yönelik yapıldığına işaret eden Toker, kadınlara siyaset arenasında yapılan şiddete de dikkat çekti. Yetkin, kadınların siyasi alandaki konumu üzerine HDP ve CHP’nin politikalarını öne çıkarırken, kurucu meclisi örnek gösteren Öymen, “Hem savaşan hem sorunları konuşan bir meclisti. Toplumun aslında yarısını temsil ediyordu, kadınlar yoktu ama Muallimler ve Muallimeler Kongresi diye bir şey yaptı. Muallim aslında yeterliydi kavramı anlatmaya ama kadınların varlığı özellikle belirtiliyordu o dönem” ifadelerini kaydetti.

Toker: “Egemenlik de el değiştiriyor”

Egemenlik kavramı üzerinde duran Toker, yasal düzenlemelerin araçsallaştırılarak bütçenin kaydırıldığını ve egemenliğin de bu yolla el değiştirdiğini söyledi. Yurttaşlık kavramı üzerinde de duran Toker, gelişen ümmet anlayışı tartışmalarını şöyle değerlendirdi: “Yurttaş olmayı hissetmek artık daha önemli. Çünkü karşısına ümmet ve millet çıkarılıyor. Bu millet ise bizim bildiğimiz anlamda kullanılmıyor. Hemasete yol açan millet demokrasisinin yerine yurttaş demokrasisini koymalıyız. Cumhuriyeti demokrasiyle birlikte düşünmek şart.”

Yetkin: “En problemsiz komşumuz Yunanistan”

Yetkin Cumhuriyet’in kuruluşunu dönemin Sovyet Rusya’nın kuruluşuna benzetirken, “İkisi de yaşamak için küçülüyor. Adapte olmanın, değişikliklere ayak uydurmanın gerçeği bu” dedi. Bugünkü dış politikayı ise şöyle değerlendirdi: “En problemsiz komşumuz an itibariyle Yunanistan. Onunla da gemilerimiz burun buruna. Avrupa Birliği, Barış Pınarı Harekatı sebebiyle kınama yayınlayacaktı, Avrupa’da iyi ilişkiler kurulan tek ülke olan Macaristan veto etti. Bu da Türki dayanışma diye okundu.” Öymen ise 20’nci yüzyıl Osmanlısı ile günümüz dünyasının paralelliklerini işaret ederek, “Şimdi halifelik tezini yeniden hatırladılar. Abdülhamit zamanında da vardı bu tez ve 1. Dünya Savaşı’nda işe yaramadığı görüldü. El-La diye bir örgüt vardı, Arap milliyetçisi. Bugün bizim için PKK neyse o da Abdülhamit dönemi için oydu” diye konuştu.

Yetkin, Celal Bayar öncülüğünde Cumhuriyet’in 15 yıllık kazanımlarının derlendiği, 29 Ekim 1938’de Atatürk’e sunulan çalışmayı gösteriyor.