17 Temmuz 2023, Pazartesi - 17:58

  • google plus
  • twitter
  • facebook
  • rss

Gazeteciliğe kağıt darbesi

Tarih: 26 Eylül 2018

|

Kategori:

|

Yazdır

|

Okunma: 107

Dolar kurundaki artışla kağıt fiyatları tavan yaptı. İthalata bağımlı kağıt sektörünün krizi yayıncılığı durma noktasına getirirken, gazetelerde yayın sonlandırma ve işten çıkarmalar başladı.Meslek örgütlerinin  krize acil çözüm beklentisine karşın yetkililer sessizliklerini korurken kriz, SEKA’nın 2005’e kadar süren özelleştirme sürecini tekrar gündeme getirdi.

Basının sorunları bitmiyor, döviz krizi de mesleği vuruyor

Sürekli yükselen kağıt fiyatları döviz kriziyle uçuşa geçti. İthalata bağımlılık nedeniyle yayıncılık sektörü büyük yara aldı. Gazeteler, dergiler kapandı, gazeteciler işsiz kaldı, fiyatlara zam yapıldı.

Türk Lirasındaki değer kaybı sürerken, özelliştirmelerle dışa bağımlı hale gelen kağıt sektörü yayıncılığı krize soktu. Dolar kurundaki artış sebebiyle kağıt alamaz hale gelen basın yayın kuruluşlarında iflas, yayın sonlandırma ve işten çıkarmalar başladı.

İlk olarak 5 Temmuz’da Habertürk gazetesi yayın hayatına son verdi. İzmir Yeni Bakış, Ege Telgraf, Dokuz Eylül, Haber Ekspres, İlkses, Ticaret ve Yenigün gazeteleri pazar günleri yayınlanamayacak. Aydınlık gazetesi 3 gün baskı yapamadı, Ege eki kapandı. Cumhuriyet’in hafta sonu ekinden mizah sayfası Muhtar çıkarıldı. Mizah Dergisi Uykusuz zam yaptı, Leman boyutunu küçülttü. Sözcü gazetesinin “Şık” eki kapandı. Yayınevleri kitaplara zam yapmak zorunda bırakıldı. Yayın süresini azaltmak ya da zam yapmak sorunu çözmeyince de işten çıkarmalar başladı. Sözcü’deki işten çıkarmalara, 14 Eylül’de Dünya Gazetesinden 40 kişi  daha eklendi.

Konuya dair açıklama yapan TGS, Ankara Gazeteciler Cemiyeti, DİSK Basın-İş ve Türkiye Yayıncılar Birliği, devletin acil çözüm üretmesi ve KDV’nin kaldırılması gerektiği görüşlerinde birleşti. CHP İstanbul Milletvekili Sezgin Tanrıkulu ise konuyu meclise taşıdı.

Yetkililer soruna ve çözüm önerilerine dair sessizliklerini korurken, kağıt tartışması Türkiye Selüloz ve Kağıt Fabrikaları’nın (SEKA) 2005’e kadar süren özelleştirme sürecini tekrar gündeme getirdi. Kamu kuruluşu niteliği 1998’te ortadan kaldırılarak Özel Hukuk kurallarına bağlanan SEKA, şirketleştirilmiş, kapatılmasının yolu açılmıştı. Cumhuriyet tarihinin ilk sanayi kuruluşlarından SEKA, 1964 ekonomik krizinden kağıt sektörünün dolayısıyla gazetecilerin ve yayıncıların etkilenmesine engel olmuştu.

Para kağıt oldu, kağıt da para

Açıklamalar, rakamlar ve yalanlamalar basın yayın sektöründeki yıkımı engelleyemedi. İthalata, dolayısıyla dolar kuruna endeksli kağıt ve kağıt ürünleri sektörü tarihin en karanlık günlerini yaşıyor. Yıl içerisinde kağıt fiyatına yapılan zamlara direnmeye çalışan gazeteler ve yayınevleri durumu idare edemez hale geldi. Vatandaşın alım gücünün düşmüş olduğunu da gözeterek zam yapmayan yayınlar, zam yapmak zorunda bırakıldı. Büyük yayınevlerinden iflas açıklamaları gelirken, gazeteler yayın çıkaramaz hale geldi. Yetkililerden acil destek ve önlem planlaması beklenirken, ufukta krizi aşmaya niyetlenen bir gelişme ise görülmüyor. Bugüne benzer bir tablo 1994 ekonomik krizinde yaşanmıştı. Hükümetin, krizden çıkmak için “5 Nisan kararları” olarak bilinen tedbirleri alması ekonomik çöküşü engelleyememişti. Bu dönemde basın yayın sektörünün krizden etkilenmesi, Türkiye Selilöz ve Kağıt Fabrikaları’nın (SEKA) yerli kağıdı  iç piyasaya sürmesiyle engellenmişti.

Dolar ve Euro’ya endekslenen kağıt fiyatları dövizdeki artışla birlikte tavan yaptı. Aralık ayında tonu bin lira olan gazete kağıdının, tonu 5 bin lirayı aştı. Meslek örgütlerinin açıklamalarına göre, artış sebebiyle ulusal bir gazetenin ortalama baskı maliyeti 2017’de 45 kuruş iken bugün 80 kuruşa yükseldi. Gazete başına ortalama 35 kuruş maliyet artışı ve ekonomik krizle birlikte reklam gelirlerinin azalması gazetelerdeki mali krizi derinleştirdi. Krize rağmen yayını sürdürmeye çalışan gazeteler işten çıkarma, sayfa ya da yayın süresi azaltma yollarına giderek nefes almaya çalışıyor.

İzmir’de günlük yayınlanan yerel gazeteler, ayda 4 kez gazete çıkaramayacaklarını açıkladı. İzmir Gazeteciler Cemiyeti ile yerel gazetelerin oluşturduğu, Yerel Medya Platformu’ndaki Yeni Bakış, Ege Telgraf, Dokuz Eylül, Haber Ekspres, İlkses, Ticaret ve Yenigün gazeteleri pazar günleri gazete çıkaramayacak. Habertürk gazetesi “dijitalleşme ve maliyet nedeniyle stratejik bir karar almak zorundayız” diyerek 5 Temmuz itibariyle yayın hayatına son verdi. Aydınlık gazetesi kâğıt olmadığı için 22, 23, 24 Ağustos’ta baskı yapamazken, Ege ekini kapatmak zorunda kaldı. Mizah dergisi Uykusuz zam yaptı, Leman ise derginin boyutunu küçülttü.

Aylık yayınlanan kültür sanat dergisi Arka Kapak yayın hayatını sonlandırdı. Bilim ve Gelecek dergisi “okurla dertleşme” başlığıyla yaptığı açıklamada fiyat artışının krizi gideremeyeceğini söyleyerek destek çağrısı yaptı. Cumhuriyet’in hafta sonu ekinden mizah sayfası Muhtar çıkarıldı. Sözcü gazetesi tarafından 15 Ağustos’ta “zorunlu ayarlama” başlığı ile yapılan açıklamayla gazetenin hafta sonu eki Şık yayın hayatına son verdi. Gazetede 14 Temmuz’da başlayan işten çıkarmalar, Sözcü’nün internet sitesi yöneticilerinden Mustafa Büyüksipahi’nin de aralarında bulunduğu 7 kişinin işten çıkarılmasıyla sürüyor. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde ise Halkın Sesi, Güneş, Radikal, Haberal Kıbrıslı, Yeniden Nacak, Afrika, Detay, Hakikat, Haberatör, Kıbrıs Manşet ve Gerçek Volkan gazeteleri 4 Eylül’den itibaren 5 TL’den satılacak. Kıbrıs Postası, Kıbrıs Gazetesi, Havadis, Yenidüzen ve Diyalog gazeteleri ise 3 TL’den satılmaya devam ederken hafta içinde fiyat artırımına gidileceği açıklandı. Aydın’ın, 14 yıldır günlük yayınlanan yerel gazetesi Didim Özgürses artık haftada 1 kez yayınlanacak. Türkiye’nin tek ekonomi gazetesi olan Dünya’da çalışanların maaşları 3 aydır ödenmiyordu. Bu gelişmenin ardından aralarında Genel Yayın Yönetmen Yardımcıları İbrahim Ekinci ve Talip Aktaş ile Yayın Koordinatörü Özgür Taşpınar’ın da bulunduğu 40 ismin işine iki gün içerisinde son verildi.

Kolektif hafıza dolar’ın lütfuna bağlandı

Merkez Bankası rakamlarına göre 2 Ocak 2018’de 1 Euro 4.55 TL, 27 Ağustos 2018’de 1 Euro 7,21 TL’ydi. 2017’de tonu 750 Euro olan kâğıt 900 Euro’ya çıktı, yayıncı maliyeti yüzde 60 arttı. Yayına devam etmek isteyen süreli yayınlar fiyat artışı yapmak zorunda bırakıldı. Dünya gazetesi fiyatını 3,75 TL’den 4,25’e, Aydınlık gazetesi 1,5 lira olan fiyatını 2 liraya, Sözcü gazetesi 1 lira olan fiyatını 1,25’e çıkarırken Cumhuriyet’in 2 lira olan fiyatı 2,5 lira oldu. Birgün gazetesi de 1 Eylül’de yaptığı açıklama ile fiyatını 2 liradan 2,5 liraya yükseltti.

Yayınevleri ise geçtiğimiz yıl Milli Eğitim Bakanlığı’nın sınav sisteminde yaptığı ani değişiklik sonucu 560 milyon dolarlık zarar ettiklerini açıklamıştı. Ocak ayından bu yana da kitap kâğıdına döviz bazında tam dört kez zam gelince, iflas anlaşması ve açıklamaları kaçınılmaz hale geldi. Türkiye’nin en büyük kitap dağıtımcılarından Final Pazarlama, iflas anlaşması yaptı. Şirket, 20 Temmuz’da yaptığı açıklamayla geçen sene eğitim sektöründeki gelişmelerden olumsuz etkilendiklerini belirterek, yoğun iadelerden dolayı ödeme planlarında aksaklık yaşandığını söyledi.

Ayrıntı Yayınları 31 Ağustos’ta yaptığı açıklamada “matbaa sektörünün ham maddeden yedek parçaya, boyadan kağıda tümüyle dışa bağımlı olması yüzünden üretim maliyetlerimiz tam iki katına çıktı” diyerek, 1 Eylül tarihinden itibaren kitapların liste fiyatında yüzde 25 ile yüzde 40 oranında artışa gitti. İlk iflas anlaşmasının sektördeki güçlü yayınevlerinden biri tarafından yapılmış olması, önümüzdeki dönemin yayıncılık tarihine karanlık bir süreç olarak geçeceğini gösteriyor. Yayıncılar acilen destekleyici tedbirlerin alınmasını beklerken, yetkililer ise şu ana kadar konuyla ilgili sessizliğini koruyor.

Meslek örgütleri ve sendikalardan KDV’yi kaldırın çağrısı

Meslek örgütleri ve sendikalar konuyla ilgili yaptıkları açıklamalarda kağıt krizine devletin acil çözüm getirmesi ve kağıttaki KDV’nin kaldırılması gerektiği görüşlerinde birleşti. Türkiye Gazeteciler Sendikası (TGS), Ankara Gazeteciler Cemiyeti, DİKS Basın-İş ve Türkiye Yayıncılar Birliği sektörde yaşanan krizle ilgili yaptıkları açıklamalarda devlete çözüm çağrısında bulundu ve KDV’nin kaldırılması gerektiğini belirtti.

TGS Genel Başkanı Gökhan Durmuş basın-yayın krizini Cumhurbaşkanlığına taşıdı

Durmuş, 4 Eylül’de Cumhurbaşkanlığı Başdanışmanı Mehmet Akarca ile gazete ve yayınevlerinin kâğıt sorununu görüştü. Yazılı basının girdiği ekonomik darboğazın aktarıldığı toplantıda acil çözüm önerileri sunuldu. Sendika, basın ilan kurumunun gazetelere sağladığı ilân gelirinin artırılması, kâğıtta KDV’nin sıfırlanması ve hükümetin kâğıt sübvansiyonu yapması gibi önlemlerin alınabileceğini belirtti. Akarca ise gelişmeleri izlediklerini, TGS’nin taleplerini Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a ileteceklerini söyledi.

CHP İstanbul Milletvekili Tanrıkulu’ndan soru önergesi

Okulların açılmasına günler kala Milli Eğitim Bakanlığı tarafından bastırılarak dağıtılan kitapların basımında sorun yaşandığı iddiaları büyüyor. Konuyu Meclis gündemine taşıyanlardan biri de CHP İstanbul Milletvekili Sezgin Tanrıkulu oldu. Meclis’ e soru önergesi sunan Tanrıkulu “İthal kağıt sıkıntısı sebebiyle Milli Eğitim Bakanlığı’nın okullara kitap gönderemediğine dair haberler basına yansımıştır. Ücretsiz dağıtılması için bakanlık tarafından gönderilmesi gereken kitapların bazılarının okullara gönderilemediği, kitapların basılamadığı ve çok sayıda kitabın dijital olarak gönderilebileceği iddiaları mevcuttur” dedi.

Önergede, şu soruların bakanlık tarafından cevaplandırılması istendi:

*Ücretsiz dağıtılması için Milli Eğitim Bakanlığı tarafından gönderilmesi gereken kitaplarının bazılarının ithal kağıt sıkıntısı sebebiyle okullara gönderilemediği, kitapların basılamadığı ve çok sayıda kitabın dijital olarak gönderilebileceği iddiaları doğru mudur?

*İddialar doğru ise, okullara gönderilemeyen kitaplar hangi ders kitaplarıdır? Anılan iddialar ile ilgili olarak Milli Eğitim Bakanı kamuoyuna açıklama yapacak mıdır?

*Çok sayıda kitabın dijital olarak gönderileceği iddiaları doğru ise, dijital kitap uygulaması ilkokul, ortaokul ve liseleri mi kapsamaktadır?

*İlkokul öğrencilerine de dijital kitap gönderileceği iddiaları doğru ise ve kitapların okullara dijital olarak verilmesi durumunda; bu kitapların öğrencilerin bilgisayarlarına yükleneceği ya da akıllı tahta üzerinden işleneceği göz önüne alındığında, ilkokul öğrencilerinin önlerinde kitap bulunmaması, öğrencilerin psikolojilerini uzun dönemde olumsuz etkilemeyecek midir?

*Bilgisayarı bulunmayan ailelerin çocuklarının kitap temini için dijital olarak verilen kitapları fotokopilerle çoğaltmak zorunda kalması durumunda, ortaya çıkan maliyet Milli Eğitim Bakanlığı tarafından karşılanacak mıdır?

Giderek büyüyen kağıt krizi başka sektörleri de etkilemeye başladı.Basın yayın kuruluşlarını zor durumda bırakan kağıt krizi hastanelere de sıçradı. CHP İzmir Millevekili Atila Sertel, sosyal medya hesabından Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi’nde kağıt olmaması nedeniyle hastaların raporlarının basılmadığı mesajını paylaştı.

Gazeteciler ve yayıncılar tepkili

Meslek örgütleri ve sendikalar kağıt krizine dair acil çözüm talep etti.

Disk Basın-İş: “KDV muafiyeti yapılmalı”

Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonuna (DİSK) bağlı Türkiye Basın Yayın Matbaa Çalışanları Sendikası Basın-İş, 15 Ağustos’ta açıklama yaptı. Açıklamada, kağıt fabrikalarının kağıt alamadığını ve stoklarından kullanmaya başladığını, küçük ve ortak ölçekli matbaalarınsa stokları olmadığı için kağıt bulmakta zorlandığı ifade edildi. Ulusal gazeteleri basan matbaalarda büyük çapta işten çıkarmaların gündeme gelebileceği belirtilen sendika, SEKA kağıt fabrikasının özelleştirilip kapatılmasından sonra selüloz üretiminin durduğunu ve bugünkü krizin temellerinin atıldığını söyledi. Bu süreçte işten çıkarmaların yasaklanması gerektiğinin de belirtildiği açıklamada, kağıda sübvansiyon yani karşılıksız devlet desteği uygulamasının getirilmesi ve KDV muafiyeti yapılması gerektiği de vurgulandı.

TGS: ”Halkın haber alma hakkı kağıt sorunuyla engellenemez”

Türkiye Gazeteciler Sendikası  27 Ağustos’ta yaptığı açıklamada, SEKA’nın özelleştirilmesiyle Türkiye’nin kağıt sektöründe dışa bağımlı hale geldiği ve Türkiye’de medyanın en zor zamanını yaşadığını ifade etti. Açıklamada “Gazeteler kamu görevi yapmaktadır. Halkın haber alma hakkı kâğıt sorunuyla engellenemez. Hükümetin basın özgürlüğünü sağlaması demokrasinin olmazsa olmazıdır. Hükümet bu duruma sessiz kalamaz. Kâğıt krizine acil bir çözüm üretilmeli. Aksi halde yeni kapanmalar kapıdadır” ifadelerine yer verildi.

Gazeteciler Cemiyeti Başkanı Bilgin: “Yerli kâğıt sanayii tekrar tesis edilmeli”

Gazeteciler Cemiyeti Başkanı Nazmi Bilgin 3 Eylül’de yaptığı açıklamayla, ithal kağıt maliyetlerindeki artışın gazete ve dergiler üzerinde büyük ve dayanılmaz bir maliyet artışı yaptığını söyledi. Birçok ilde gazetelerin yayın günlerini azaltarak, artan maliyet baskısına direnmeye çalıştıklarını, bazı gazetelerin ise geçici süreyle baskılarına ara verdiğini kaydeden Bilgin, “Gelişmeler SEKA’nın özelleştirilmesi ve ortadan kaldırılmasının ne kadar büyük stratejik bir hata olduğunu göstermektedir. SEKA’yı aramaktayız” dedi.

 

Türkiye Yayıncılar Birliği Başkanı Kocatürk: “Yabancı yayıncılar dayanışma göstermeli”

Türkiye Yayıncılar Birliği Başkanı Kenan Kocatürk, 15 Ağustos’ta yayınlanan açıklamada, uluslararası yayıncıların Türkiye’deki yayıncılarla dayanışma göstermek için yeni hak anlaşmaları yaparken, avans ödeme sistemini geçici olarak bırakmaları çağrısında bulundu. Dövizdeki hareketsizlik ve belirsizlik devam ederse yayıncıların yeni materyal basması ve yeniden basım yapmasının zorlaşacağını belirten Kocatürk, “Belirsizlik devam ederse satışlarda ciddi düşüş olacak. Korsan artacak. Vadeli ödemelere dayanan endüstride tahsilat sorunları olacak. Bazı küçük ve orta ölçekli yayıncılar zor zamanlar geçirecek ve faaliyetlerini sürdürmede zorluk yaşayacaklar” dedi.

“Birlikte fabrika kuralım”

Türk-İş Genel Başkanı Ergün Atalay, Ağaç-İş, Selüloz-İş, Basın-İş ve  TGS Genel Başkanlarının da katılımıyla 12 Eylül’de basın toplantısı yapıldı. Son verilere göre, ağaç ve kağıt iş kolunda 240 bin işçi, basın, yayın ve gazetecilik iş kolunda 91 bin 443 işçinin çalıştığını aktaran Atalay, “Kriz nedeniyle iş yerlerinin kapanması, binlerce kişinin işsiz kalması sonucunu getirecektir” dedi. Türkiye Matbaacılar Federasyonu Başkanı Ahmet Hüseyin Gürbüz ise “Devlet kuramıyorsa bizlere arazi versin, destek versin, teşvik versin, yol göstersin; tüm matbaacılar, yayıncılar, gazeteciler, kâğıt tedarikçileri hep birlikte fabrika kuralım ve işletelim” çağrısı yaptı.

 

 

Haberi Duyur

Kısa Adres: http://gorunum.tk/19424
Yol: Ana sayfa » Yazılar » Gazeteciliğe kağıt darbesi

Yorumla

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Yılın Basın Fotoğrafları 2023 ödülleri sahiplerini buldu

Türkiye Foto Muhabirleri Derneği (TFMD) Yılın Basın Fotoğrafları 2023 ödülleri, törenle sahiplerine verildi. İLEF mezunu Uğur Yıldırım bu yıl dört kategoride aldığı beş ödülle en çok sayıda ödüle layık görülen gazeteci oldu. Bu yılki "Yaşam Boyu Onur Ödülü" de deneyimli gazeteci Coşkun Aral’a verildi. Yıldırım ve Coşkun, düşüncelerini Görünüm'le paylaştı.

Kapat