Romanı olmayan il kalmasın

Dünyada birçok örneği olan ‘Edebiyat Haritaları’nın Türkiye’deki ilk örneği, geçtiğimiz aylarda interaktif olarak yayına girdi. Görsel iletişim tasarımcısı Ayşenur Göğebakan’ın bireysel çalışmasıyla ortaya çıkan  “Türkiye Roman Haritası”, Haziran ayında okuyucularla buluştu.

İstanbul’da yaşayan Göğebakan, altı aylık bir çalışma sonucu ilk hali 52 şehri kapsayan haritayı turkiyeromanharitası.com adresinden yayınlandı. Güncel hali 61 şehri kapsayan çalışma, illerde geçen romanları Türkiye haritası üzerinde interaktif bir şekilde gösteriyor.

Haritada istediğiniz şehre tıkladığınızda, o yerde geçen romanı, kitabın yazarını, basım tarihini, kısa bir alıntıyı ve eser hakkında yazılan eleştiriye ulaşabiliyorsunuz. ‘Türkiye Roman Haritası’nı çalışmanın yaratıcısı Ayşenur Göğebakan ile konuştuk.

“Türkiye Roman Haritası” çalışması nasıl başladı?

İnternette birkaç tane Amerikan roman haritası görmüştüm; araştırınca çeşitli ülkelerin çeşitli illüstratif yöntemlerle roman haritaları olduğunu fark ettim. Türkiye’nin neden olmasın deyip işe koyuldum. Uzun bir araştırma süreci sonunda, ortaya bu çalışma çıktı.

Dünyada çeşitli örnekleri olsa da Türkiye’de ilk kez yapılan bir çalışma. İnsanların tepkisi nasıl?

Çok iyi, harita büyük ilgi gördü ve beklemediğim kadar takdir topladı. İnsanlar kendi memleketlerinin kitaplarını merak etti, boş kalan iller için katkıda bulundu, yaptığım tercihleri tartıştı.

Bazı illerde birden fazla yazarın, birden fazla romanı var. Seçim yaparken neleri göz önüne aldınız?

Bilinmeyen veya unutulmuş yazarları ve kitapları öne çıkarmaya özen gösterdim, ayrıca bir yazarın eğer haritada başka bir romanı varsa, romanı olmayan yazarı dahil etmeye çalıştım. Haritadaki birçok kitabın, kendi zamanlarında fazlasıyla başarılı olmalarına rağmen şu an baskısı yok. Edebiyatımızın uyumuş tarafını biraz uyandırmaya çalıştım.

Çalışmada belirli iller boş ve bu iller için insanların katkı yapabileceği belirtiyor. Bu konuda herhangi bir geri dönüş oldu mu? Güncel il sayısı kaç?

Evet çok katkı oldu, bir sürü mail aldım bu konuyla ilgili. Trabzon, Edirne, Ordu gibi illerdeki kitapları bu sayede ekleyebildim. Güncel il sayısı şu an için 61.

 Benzer ya da farklı çalışmalara yönelik bir planınız var mı?

Bu haritayı geliştirmek ve daha interaktif hale getirmek istiyorum. Umarım yakın bir gelecekte bu hedefe ulaşabilirim.

Göğebakan, Twitter hesabı @aysenur’dan, proje hakkında merak edilenleri şu şekilde açıklamıştı:

“Bazı konulara açıklık getireyim. İnce Memed’in yokluğu herkesi derinden etkilemiş. Görüldüğü gibi ilk taslağa ben de İnce Memed’i koymuştum fakat Yaşar Kemal haritada Ağrı Dağı Efsanesi ile var dolayısıyla Çukurova’yı Orhan Kemal’e bırakmak gerekti. Kars’ta Orhan Pamuk’un ‘Kar’ı yerine, Kars’ta doğmuş, Cilavuz Köy Enstitüsü mezunu, halkçı, ilerici -ve bu sebeple katledilmiş- Ümit Kaftancıoğlu’nun ‘Yelatan’ınını tercih ettim çünkü tanınmayan bir cevher olduğunu düşünüyorum ki Orhan Pamuk “Sessiz Ev” ile var. İstanbul, Ankara gibi büyük şehirlerde birçok başka roman olabilirdi. “Neden ‘Tutunamayanlar’ değil de ‘Huzur’? Çünkü bana öyle geldi. Ben bu konuda bir otorite değilim. Ne edebiyatçıyım, ne edebiyat tarihçisiyim ama haritayı ben yaptığım için benim tercihlerimi yansıtması normal. Doğu Karadeniz’e ben de inanamıyorum. Özellikle Artvin’e. Yozgat’ı küçümsemeyi bırakın. Abbas Sayar, Yozgat’ın unutulmuş bir değeri. ‘Yılkı Atı’ndan başka Yozgat’ta geçen “Can Şenliği”, “Dik Bayır” gibi kitapları da var. Yozgat’ta ayrıca Yusuf Z. Bahadınlı’nın “Güllüceli” Kazım ve “Güllüce’yi Sel Aldı” isimli kitapları da geçiyor. Yozgat birçok şehrimize göre bayağı iyi durumda. Hakkari’deki “işaret” O harfi ama anlaşılmıyor herhalde, düzelteceğim. Ferit Edgü’nün “O” isimli kitabı. Haritada Afyon’u Kütahya’nın yerine yazmışım, düzelteceğim. Siteye girip bakarsanız, romanlardan alıntıları okuduğunuzda bence neden, neyi seçtiğimi daha iyi anlarsınız. Merak edilmesi normal. Alt alta alıntılar okununca bir bütünlük oluşturduğunu düşünüyorum naçizane.”