Türkiye’de Basın Özgürlüğü Günü: Gazetecilerin payına düşen sansür, baskı, tutuklanma oldu

3 Mayıs Dünya Basın Özgürlüğü Günü’nde sendikalar ve meslek örgütleri tarafından yayınlanan raporlar, Türkiye’deki basın özgürlüğünün mevcut durumunu gözler önüne serdi. Türkiye Gazeteciler Sendikası (TGS), yayınladığı bir yıllık Basın Özgürlüğü Raporu’nda “2020 Türkiye’sinde gazeteciler kalemlerini özgürce kullanamıyor” ifadelerini kullanırken, Çağdaş Gazeteciler Derneği’nin (ÇGD) yaptığı açıklamada ise “Bugün düşünce, ifade ve basın özgürlüğünü suç sayanlar, yarınlarda bu özgürlüklere en çok ihtiyaç duyanlar olabilir” cümlelerine yer verildi. DİSK Basın-İş de yaptığı açıklamada “Dünya Basın Özgürlüğü Günü’nde tüm halkı kendi haber alma hakkına sahip çıkmaya çağırıyoruz” çağrısında bulundu. Haberin Var Mı İnisiyatifi ise sosyal medyada başlattıkları #GazetecilikHapiste kampanya ile tutuklu bulunan gazetecilere dikkat çekti.

Son bir yılda 103 gazeteci gözaltına alındı, toplam 85 gazeteci tutuklu

TGS’nin yayınladığı Basın Özgürlüğü Raporu’nda son bir yıl içinde yaşanan basın özgürlüğü ihlallerine yer verildi. “2020 Türkiye’sinde gazeteciler kalemlerini özgürce kullanamıyor. Son 10 yılda medya çalışanları üzerindeki baskının sadece parmaklıkların ardıyla sınırlı olmadığını, medya sahipliğinin yandaşlaştırıldığını, davalar ile gazetecilerin yıldırılmak istendiğini, medya çalışanlarına fizikî saldırılarla gözdağı verildiğini herkes biliyor” cümlelerine yer verilen rapora göre son bir yılda yaşanan basın özgürlüğü ihlalleri şöyle:

• Tutuklu bulunan 85 gazeteci var.
• Son bir yılda 103 gazeteci, 108 kez gözaltına alınırken 28 gazeteci ise tutuklandı. Bu gazetecilerden 9’u hala tahliye bekliyor, 6’sının ise hazırlanmış bir iddianamesi yok.
• Son bir yılda gazetecilere en az 76 soruşturma açıldı. Gazetecilerin sanık veya davalı olduğu en az 166 yargılama yapıldı. Gazeteciler toplamda 178 yıl 6 ay 9 gün hapis cezasına çarptırıldı.
• Son bir yılda en az 37 gazeteci fiziksel saldırıya uğradı.
• RTÜK toplamda 16 kez yayın durdurma cezası uyguladı, medyaya 1.033.864,00 TL idari para cezası kesti.
• TGS’nin yaptığı ankete göre gazetecilerin yüzde 80,8’i sansüre uğradığını düşünüyor, yüzde 78,7’si ise otosansür uyguladığını belirtti.

Türkiye basın özgürlüğünde 180 ülke arasından 154’ncü

ÇGD, bugün yayınladığı açıklamada “Basına yönelik siyasi ve ekonomik nedenlerden kaynaklı yaşanan tüm baskıların sonucu, demokratik sistemin vazgeçilmezi konumundaki düşünce, ifade ve basın özgürlüğünün yok olmasıdır. Bugün düşünce, ifade ve basın özgürlüğünü suç sayanlar, yarınlarda bu özgürlüklere en çok ihtiyaç duyanlar olabilir” ifadelerine yer verdi ve “yazı ve düşünceleri nedeniyle cezaevlerinde bulunan gazeteciler, sanatçılar ve aydınların serbest bırakılması” çağrısını yeniledi. Açıklamaya göre Türkiye, Dünya Basın Özgürlüğü Endeksi sıralamasında 180 ülke içinde 154’üncü sırada, tutuklu gazeteci listesinde de Çin’den sonra ikinci sırada yer alıyor. “RTÜK cezaları bu dönemde görülmemiş düzeye ulaştı, diktatörlüklerle yarışır hale geldi” ifadelerinin yer alan açıklamada RTÜT’ün başta FOX TV ve Halk TV olmak üzere muhalif yayın yapan kanallara verdiği ağır cezalara yer verildi. Ayrıca Basın İlan Kurumu’nun “eleştirel, sorgulayıcı ve araştırmacı gazetecilik yapan gazetelere” yönelik ilan kesme cezaları da eleştirildi.

“Gazeteciler adliyeye haber yapmak için değil, ifade vermek için gidiyor”

DİSK Basın-İş tarafından yapılan açıklamada ise Türkiye’deki mevcut karamsar tabloya rağmen “İşsiz kalma, yargılanma hatta tutuklanma tehditlerine rağmen işlerini yapan gazetecilerin varlığı umudumuzu artırıyor” cümlelerine yer verildi. Türkiye’de basın ve ifade özgürlüğü dayanılmaz biçimde daraltılmış durumda olduğunun ifade edildiği açıklamada ayrıca “Gazeteciler hakkında açılmış davaların çetelesi bile tutulamıyor. Gazeteciler adliyelere haber yapmak için değil, ifade vermek için gidiyor” denildi. DİSK Basın-İş, internet sitelerine yönelik yapılan erişim engellemelerine de değinerek bunların anayasaya aykırı olduğunu ifade etti. Açıklamada halka “kendi haber alma hakkına sahip çıkma” çağrısında bulunuldu.

Bir grup gönüllü gazeteci tarafından tutuklu gazetecilere destek amacıyla kurulan Haberin Var Mı İnisiyatifi ise sosyal medya üzerinden #GazetecilikHapiste kampanyası başlattı. İnisiyatif, “Son on yılda 11 binden fazla gazetecinin işsiz kalmasını, bağımsız medya kurumlarına ilan ambargosu uygulanmasını ve milyonlarca lira para cezası kesilmesini bir kenara koysak dahi Türkiye, dünyada en fazla gazetecinin hapiste olduğu ülke” diyerek “tutuklu gazetecilere özgürlük” talebini yineledi.