VEKAM’ın etkinliğinde söz fotoğraftaydı

Koç Üniversitesi VEKAM ve Ankara Fotoğraf Sanatçıları Derneği’nin (AFSAD) ortaklaşa düzenlediği “Fotoğrafı Konuşturmak” etkinliğinde dün çeşitli açılardan fotoğraf konuşuldu.  İki gün sürecek etkinliğin ilk gününde “Görsel ve Sözel Tarihin Önemi”, “Fotoğraflar Üzerinden Okumalar” ve “Fotoğrafı Arşivlemek” başlıklarıyla üç panel yapıldı.

Açılış konuşmalarını Koç Üniversitesi Vekam Direktörü Prof. Dr. Filiz Yenişehirlioğlu ve AFSAD Başkanı Koray Olşen yaptı. Açılış konuşmalarının ardından Fotoğrafik Tarih Araştırma Merkezi (PHRC) ve De Montfort Üniversitesi’nden Doç. Dr. Gil Pasternak “Fotoğrafın Genişleyen Alanında Değişen ve Süregelen Konular” başlıklı konuşmasını yapmak için kürsüye çıktı. Fotoğrafın tarihsel gelişiminden, hayatımızdaki yerine, savaşlardaki temsilinden, politik yansımalarına kadar pek çok konuya değinen Pasternak, fotoğrafın yanlış bilinen şeyeri değiştirdiği söyledi. Geçtiğimiz yüzyılda çok fazla konuşulmayan fotoğrafın, 21. yüzyılda birçok akademisyenin ilgilendiği bir konuya dönüşmesini vurguladı. Günümüzde akademideki tartışmaların “fotoğrafta ne var”dan çok “insanlar fotoğraftan ne anlıyor”a bakılarak yapıldığını ve tarihi fotoğraflar ile fotoğrafın tarihi arasındaki ayrımın üzerinden yürütüldüğüne dikkat çekerek sözlerine son verdi.

Sevinç: İmge okuryazarlığı üzerinde durmak gerekiyor

İlk oturum “Görsel ve Sözel Tarihin Önemi Paneli” başlığında, Koç Üniversitesi VEKAM Direktörü Prof. Dr. Filiz Yenişehirlioğlu moderatörliğünde başladı. İlk konuşmacı Hacettepe Üniversitesi’nden Doç. Dr. Gülsüm Depeli Sevinç “Olgudan Söyleme, İfşadan Maskeye: Fotoğraf Gösterir mi, Örter mi?” başlıklı sunumuyla söz aldı. Etkinliğin isminden yola çıkan Gülsüm Depeli Sevinç, fotoğrafı konuşmak, konuşturmak, yorumlamak ve kamusal alanda konuşturulmasına değindi. Susan Sontag’tan, Roland Barthes’a, fotoğrafın hakikatin gecikmiş ışını mı yoksa başka bir şey mi olduğu tartışmasını dile getirdi. Konuşmasının sonlarına doğru gösterdiği örneklerle anlam üzerine yoğunlaşan Sevinç, metin okumak için okuryazar olmanın gerekliliğini söylerken, imge okuryazarlığı üzerinde daha çok durmak gerektiğini vurguladı. Diğer konuşmacı Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Dr. Öğretim Üyesi Handan Tunç, sağlık sorunları sebebiyle panele katılamadı. Etkinlik, “Metamodernist Görsel Kültür Bağlamında; Fotoğrafı Anlamak” adındaki sunumuyla Tunç’un gönderdiği video ile devam etti.

Özel: Fotoğrafların hikayelerinin birleşmesiyle tarih oluşuyor

Günün ikinci oturumu “Fotoğraflar Üzerinden Okumalar” adlı paneldi. İlk sunumu “Fotoğrafta Tarih Yazmak Mümkün mü?” başlığıyla Dr. Oktay Özel yaptı. Özel, tarihi belli olmayan, Ragıp Soysal Apartmanı’nın üç cepheden çekilmiş fotoğraflarıyla, hangi yıllara ait olduğunu nasıl anlayabileceğimizi gerek edebiyattan, gerek sinemadan gerekse gazete manşetlerinden bahsederek anlattı. Ankara’dan fotoğraflar örnek göstererek sunumuna devam eden Özel, fotoğrafların dostumuz olduğunu, fotoğrafçılardan pek çok hikâye duyduğumuzu ve bunların birleşmesiyle de tarihin oluştuğunu söyleyerek sunumunu sonlandırdı.

Sabancı Üniversitesi’nden fotoğraf sanatçısı ve arşivci Murat Germen, “Bir Öz Sorgulama Yöntemi Olarak Belgesel Fotoğraf ve Görsel Arşivcilik” sunumuyla kürsüye geldi. Germen fotoğrafları arşivleme imkanlarından ve kolaylaştırıcılardan bahsetti. Belge fotoğraflarını sergilerken “iki üç boyuta çıksam nasıl olur? Daha dikkat çekici olur mu?” diye düşünerek yaptığı sergiyi göstererek sunumunu sonlandırdı.

Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi’nden fotoğraf sanatçısı Kamil Fırat “Yıldız Sarayı Fotoğraf Koleksiyonu… Zamana Dokunmak” başlığında konuştu. Her fotoğrafın bir bilgi nesnesi olduğunu, bu koleksiyonun da bu yüzden önem taşıdığını belirten Fırat, şunları söyledi: “Bu koleksiyon şuan İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi’nde sergileniyor. Bu koleksiyon böyle korunmamalı bununla ilgili bir belgesel de yaptık. Amerikan Kongre Kütüphanesi’ndeki Abdülhamit’in gönderdiği fotoğrafların, orada nasıl korunduğunu gördükten sonra bunların gerçekten çok özel korunması gerektiğini düşünüyorum”

Günün son oturumu Fotoğrafı Arşivlemek paneliydi. Ara Güler Arşiv ve Araştırma Merkezi’nden Umut Sülün Ara Güler Arşivi’ni; VEKAM Kütüphanesi ve Arşivi’nden Duygu Kevser Karadağ da Tarihe Dokunan Kent Arşivleri hakkında konuştu. Fotoğrafların arşivlenmesinden, bunun imkanlarından ve ulusal, uluslararası ölçeğinden ve önemine değinildi.