Prof. Dr. Timur: “Özgür düşünce olmadan bilim yapılamaz”

Ankara Üniversitesi SBF Siyaset ve Sosyal Bilimler Anabilim Dalı tarafından Prof. Dr. Alev Özkazanç ve Prof. Dr. Gülay Toksöz’ün erken emekliliği için düzenlenen “Akademinin İçinde Akademinin Dışında Düşünmek” konferansı 23 Aralık Cuma günü SBF Aziz Köklü salonunda yapıldı.

Prof. Dr. Ayhan Yalçınkaya

Konferansın açılış konuşmasını yapan SBF Siyaset ve Sosyal Bilimler Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Ayhan Yalçınkaya, SBF’nin uzun bir süredir büyük badireler atlattığını belirterek, görevden uzaklaştırmalar, emekliliğe zorlamalar ve hedef göstermeler gibi birçok sıkıntıyla uğraştıklarını belirtti. Yalçınkaya, “Prof. Dr. Alev Özkazanç ve Prof. Dr. Gülay Toksöz’ün erken emekli olmak zorunda kalması bu zincirin son halkasıdır” dedi.

Prof. Dr. Timur: “1960’ta da SBF ateş altında kalmıştı”

Moderatörlüğünü Dr. Özkan Agtaş’ın yaptığı etkinlikte Prof. Dr. Taner Timur, “Konuşulacak çok fazla konu var ancak bugün daha çok üniversiteyi, SBF’yi ve bugün bulunduğumuz durumu değerlendirmek istiyorum” dedi. 1956 yılında fakültede yapılan bir toplantıda, o dönem SBF’de öğretim üyeliği yapan Prof. Dr. Turhan Fevzioğlu’nun dönemin yönetimini anlatmak için Kuva-yi Milliyeci Demirci Efe’nin bir sözünü anlattığını, Demirci Efe’nin ‘Bir ülke ya ilimle ya da zulümle idare edilir. Bizde ilim olmadığı için zulüm vardır’ dediğini aktardı. 1956 yılında yapılan bu toplantıdan sonra 1960 darbesinin olduğuna dikkat çeken Timur, “O dönemde de fakültemiz ateş altında kalmıştı. Kimsenin yaralanıp ölmemesi mucizeydi” diye konuştu.

“147 öğretim üyesi ihraç edilmişti”

1960 darbe sürecinden sonra gücü eline geçiren askerin, “meydanı Demokrat Parti’ye bırakmamak” için reformalara başladığını belirten Timur, üniversite reformunu da bu süreçte yaptıklarını ve bir anda 147 öğretim üyesinin akademiden atıldığını belirtti. İhraçlardan sonra, reformları yapan subayların maalesef ciddi gerekçelere dayanmadığını belirten Timur, kuruntu ve kişisel çekişmelerle listelerin belirlendiğini söyledi.

Prof. Dr. Taner Timur

Konuşmasının bir bölümünde üniversite ve bilim ilişkisine değinen Timur, “Üniversiteler ve devletler arasında tarih boyunca farklı ilişkiler kurulmuştur. Üniversiteler bir ortaçağ kurumudur. Ortaçağda üniversiteler kurulduktan sonra uzun bir süre boyunca din baskısı altında yaşamıştır” dedi. Modern üniversitenin kurulmasında Almanya’daki aydınlanmanın önemli olduğunu kaydeden Timur, “özellikle Kant’ın Fakülteler Kavgası kitabı önemlidir. Kant modern üniversiteyi kurarken ‘Felsefe ilahiyata hakim olmalı’ anlayışını savunmuştur” dedi.

Üniversitenin üç sorunsalı

Üniverstelerin kuruluşundan beri ‘üniversite kavramı nedir?’, ‘kurumsal yapısı nasıl olmalı?’, ‘sosyal sınıfsal faktörler’ gibi sorunsalların hep tartışıldığını söyleyen Timur, Avrupa Üniversitelerinde de sorunların yaşandığını ancak daha yumuşak geçişler sağlandığını ve farklı fikirlere de yer açıldığını söyledi. Timur, “Bizde dini dogmalar uzun süre eğitime hakim oldu. Modern üniversite için Osmanlı döneminde çalışmalar olsa da başarılı olmadı” dedi.

“Özgür düşünce olmadan bilim yapılamaz”

Bilimle özgür düşüncenin eşdeğer olduğunu söyleyen Timur, “Özgür düşünce olmadan bilim yapılamaz, üniversitenin temelinde özgür düşünce vardır” dedi. Özgür düşünceye sadece din değil, kutsallaştırılan seküler düşünceler ve milliyetçilliğinde engel olduğunu belirten Timur, konuşmasını şu sözlerle bitirdi: “Öncelikle özgür düşünce için mücadele etmeliyiz. Özgür düşünceyi engelleyen şeylerle savaşmak lazım, iktidarlar geçicidir. Bugünde bir parantez yaşıyoruz. Bunlar geçer kimse karamsar olmasın. Önemli olan düşünceyi engelleyen bu şeylerle mücadele etmektir.”

Prof. Dr. Toksöz: “Akademik hayatıma devam edeceğim”

Prof. Dr. Gülay Toksöz, akademik hayatı boyunca çalışmalarını Lima Bildirgesinde belirtilen etik kurallar üzerinde yürüttüğünü ve her zaman bağımsız bir şekilde bilim yapmaya çalıştığını söyledi. Barış için Akademisyenler bildirisine imza attıktan sonra yaşadığı süreç sonunda emekli olmak zorunda kaldığını söyleyen Toksöz, “Emekli olsam da çalışmalarıma devam edeceğim” dedi.

Prof. Dr. Gülay Toksöz

Prof. Dr. Özkazanç: “SBF’ye geri dönme ihtimalini sevdim”

SBF’li olmaktan her zaman gurur duyduğunu, belirten Prof. Dr. Alev Özkazanç “Prof. Dr. Kurthan Fişek hocanın cenazesinde herkes söz alarak hoca hakkında anılarını anlatıyorlardı. Gözlerim tabuta dikildi ve şöyle düşündüm: ‘Benimde yıllar sonra tabutum buraya gelir mi? İnsanlar benimle ilgili güzel anılarını paylaşırlar mı?’ Ancak şimdi şöyle düşünüyorum, iyi ki ölmemişim. Neyseki ölmeden de benimle ilgili böyle bir tören düzenlendi. Çok güzel mesajlar iletildi. Bunu şans olarak görüyorum” dedi. Konuşmasının sonunda “Buradan ayrılırken SBF’ye geri dönme ihtimalini severek ayrılıyorum” dedi. Özkazanç’ın bu sözü dinleyicilerden yoğun alkış aldı.

Prof. Dr. Alev Özkazanç

Etkinlik Prof. Dr. Alev Özkazanç ve Prof. Dr. Gülay Toksöz’ün çalışma arkadaşlarının yaptığı konuşmalarla son buldu.