İnternet haberlerini doğrulamak için ‘teyit.org’

Sosyal medyanın yaygın kullanımı ve kullanıcıların aynı zamanda içerik üreticisi haline gelmesi yanlış bilgilerin internette hızla yayılmasına sebep oluyor. Yanlış bilgiler, özellikle hızlı ve doğru haber almanın önemli hale geldiği toplumsal kriz anlarında insan hayatını tehdit edebilecek boyutlara ulaşabiliyor.

Bianet’in eski sosyal medya editörü ve Okuldan Haber Odasına (OHO) programı eğitmenlerinden, gazeteci Mehmet Atakan Foça’nın öncülüğünde kurulan teyit.org, 10 kişiden oluşan gönüllü ekibiyle interneti haber kaynağı olarak kullanan yurttaşların doğru bilgiye ulaşması için çalışıyor.

 “Doğrulama el kitabı”nın ikincisi çıktı

Kaos zamanlarında insani krizlerin ortaya çıkmasını engellemek üzere içerik üreten teyit.org, aynı zamanda konuyla ilgili eğitimler düzenleyerek “haber doğrulama”nın nasıl yapılacağına dair bilgiyi de paylaşıyor.

Dijital verileri doğrulamak için European Journalism Centre tarafından yayımlanan “doğrulama el kitabı”nı kullanıyor. Bu yıl ikincisi çıkan doğrulama kitabı ile dünyanın önde gelen medya araştırma kuruluşları ve sivil toplum örgütlerinden toplanan bilgi ve tecrübeleri de bir araya getien teyit.org Görünüm’ün sorularını yanıtladı.

Yaptığınız işi gazeteciliğin neresinde tanımlıyorsunuz?

Yeni olmayan ve birkaç yıldır belli aralıklarla tartışılan yanlış bilginin seçimleri ve politikayı nasıl etkilediği sorusunun tekrar gündeme gelmesi doğrulama platformları ve fact-checking yapan organizasyonların önemini bir kez daha gösterdi. Türkiye’nin içinde bulunduğu siyasi ortam, hem haberlerin niteliğini ve ne amaçla yapılacağını, hem de sosyal medya kullanımını ciddi ölçüde belirliyor. “Halkın haber alma hakkı” ilkesini “Halkın doğru haber alma hakkı” ilkesine çeviren süreçlerin doğurduğu bir oluşum Teyit.org. Biz 5N1K kuralı kadar gazeteciliğin temelinde olan “şüphe” olgusu üzerinden hareket ediyoruz ve bir kaynaktan alınan bilgiyi diğer kaynaklardan doğrulatıyoruz. Yani aslında haber yazma sürecinin ilk adımını yeniden hayata geçiriyoruz. Bu nedenle yaptığımız iş aslında gazetecilik. Tek farkımız biz yazılmış haberlerin peşine düşüyoruz.

Türkiye’de teyit org.’la benzer işi yapanlar var mı, varsa sizin onlarla irtibatınız var mı?

Teyit.org yaygın bilinen yanlışlardan, sosyal medyanın gündemine oturan şüpheli bilgilere, yaygın medyanın gündeme getirdiği iddialardan, şehir efsanelerine birçok alanda doğrulama yaparak okurun süzgeçten geçirilmiş bilgiye ulaşması için çalışıyor. Türkiye’de tam anlamıyla Teyit.org’un yaptığı işi yapan bir kuruluş yok. Fakat siyaseti etkileyen aktörlerin demeçlerini günlük olarak takip ederek bu demeçlerin doğruluğunu kamuya açık kaynaklardan kontrol eden ‘Doğruluk Payı Sitesi’ var.Zaman zaman siyasi aktörlerin demeçleri bize ihbar olarak geldiğinde ya da şüpheli olarak tespit ettiğimiz haberlerde ‘Doğruluk Payı’ ile irtibata geçiyoruz.

Teyit.org.’u kurarken sağlanan fonların süresi bittiğinde teyit.org.’u devam ettirmeyi düşünüyor musunuz?

Teyit.org’un açıldığı dönemde İngiltere Büyükelçiliğinden ve Sivil Düşün’den fon almıştık. Şimdi farklı fonlarla süreci ilerletiyoruz. Bunun şeffaf olmasına özen gösteriyoruz. Bu nedenle internet sitemizde de aldığımız destekler açık şekilde yazılmakta.