Ankara “edebi muhit” olarak raflarda

Ankara, başkent olduktan sonra Türk edebiyatına da yön veren bir kente dönüştü. Akademisyen Necati Tonga ise doktora tezinde, 1923-1980 yılları arasındaki Ankara’yı bir edebi muhit olarak değerlendirdi. Koç Üniversitesi Vehbi Koç Ankara Araştırmaları Merkezi tarafından “Ankara Araştırma Ödülü”ne değer görülen tez bu kez kitap haline geldi. Necati Tonga’nın “10 yıllık emeğim” dediği bu tez, “Bir Edebi Muhit Olarak Ankara” adıyla 9 Ağustos 2019’da raflardaki yerini aldı.

“Ankara’ya hizmet vermeye devam edeceğim”

Yazar Tonga, kitabına ilişkin duygu ve düşüncelerini GÖRÜNÜM’e değerlendirdi. Edebiyat çalışmalarının daha çok İstanbul’a yöneldiğini söyleyen Tonga, bir açığı doldurmaktan dolayı duyduğu mutluluğu dile getirdi. Tonga, Kitabında 1980’e kadar olan süreci işlemesiyle ilgili olarak şunları söyledi: “Ankara’da 80’den sonra edebiyat mahfillerinde ciddi bir azalış var. Daha doğrusu içe kapanış var, belirsizlik atmosferi var. Bu da kayıta geçmemiş, yani anılar yazılmadı, hatıralar yazılmadı, şu an şair ve yazarların nerelerde toplandığını az çok duyuyoruz fakat kayıtlara geçmediği için bunu yazmak zor. Bu yüzden 80’le sınırlandırdım. Ondan meyhaneler, kahvehaneler, pastaneler gittikçe azalıyor.”

Araştırması sırasında İstanbul ve Ankara arasındaki bazı farklılıklara şaşırdığını paylaşan Tonga, bu durumu sosyal yapıdaki değişime bağladı. Tonga, “İstanbul’da edebiyatçılar özellikle 1940’lı yıllarda kahvehanelerde toplanmayı tercih ederken, Ankara’nın kahvehane sayısı ve edebiyat mahfiline dönüşen kahvehane sayısı çok az, 3-4 tane. Ankara’da daha çok pastaneler, meyhaneler, lokantalar, şair ve yazar evleri mahfiline dönüşüyorlar. Bu da aslında edebiyat mahfillerinin dönüşümüyle alakalı bir durum” dedi. Ankara üzerine çalışmaya devam edeceğini söyleyen Tonga, “Ankara beni epey yordu fakat şimdi Ahmet İhsan Tokgöz’ün Ankara Yazıları’nı yayına hazırlıyorum. Ankara’ya hizmet etmeye devam edeceğim çünkü Ankara beni yetiştiren şehir” dedi.

Belgelerle sunuyor

Tonga’nın kaleme aldığı, 429 sayfadan oluşan kitabın arka kapak yazısı şu şekilde: “Necati Tonga, titiz bir araştırma ile başkent Ankara’nın edebiyat haritasını çıkarıyor. Önce Ankara’nın edebî bir muhit olmasındaki etkenleri belirliyor. Ardından, Ankara’da şair ve yazarların iletişim ortamı olan, eserlerde de yansımaları görülen pastane, lokanta, meyhane, bar, kahvehane türünden edebiyat mahfillerini inceliyor. Başkentteki şair ve yazarların birer mahfile dönüşen evleri ile kitabevleri, dergi idarehaneleri, dernekler, oteller ve tiyatroları da edebiyat mahfili olarak değerlendiriyor. Bir Edebî Muhit Olarak Ankara, bir şehrin edebî muhitini anlamak yolunda önemli bir adım olmasının yanı sıra başkentin yakın dönem kültür tarihi ile ilgili önemli bilgiler, belgeler ve fotoğraflar da içeriyor. Modern Türk edebiyatının bütün yenileşme hamlelerini hazırlayan Ankara’yı ve bu hamleleri kuşatan siyasal ve kültürel atmosferi anlamak için kaynak bir kitap.”

Tonga’nın diğer eserleri: Mustafa Kutlu ve Yoksulluk İçimizde, Yaşayan Hikayemiz, Bizim Caddeden Portreler.