Ankara’nın ‘Engürü’sü festival sahnesinde

Haber: Zeynep Ceren Özen

Proje ekibinde Ayşe Gültekingil, Can Mengilibörü, Özlem Mengilibörü ve Tanju Gündüzalp’in bulunduğu “Laf Aramızda: Engürü Kahve” belgesel-filmi 6 Kasım’da 34. Ankara Film Festivali’nde Ankaralılar ile buluştu. Kızılay Büyülü Fener Sineması’nda gösterime giren filmin ilk iki seansının tüm biletleri tükendi. Festivalin kapanışında gerçekleşen ödül töreninde film, Vehbi Koç Ankara Araştırmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi (VEKAM) özel ödülünü kazandı.

Filme olan yoğun ilgi sebebiyle 1 Aralık’ta Kavaklıdere Sineması’nda bir gösterim daha yapıldı. Film arasında Engürü’den masa arkadaşlarına rastlayanlar, sohbet edip Engürü günlerini yâd ettiler. Yapımcı ekibi ise filmin sonunda izleyicilerin ve Engürü müdavimlerinin sorularını yanıtladı.

Belgeselde yer alan isimler arasında Alper Fidaner, Ahmet Telli, Çerkes Karadağ, Tanıl Bora, Emre Karayel, Gökçe Bayrakçeken Tüzel, Hasan Nami Güner, Kemal Can, Mehmet Özer, Menekşe Toprak, Murat Gültekingil, Nebil Sayın, Uğur Tunçay, Ümit Kireççi, Yasemin Öz ve Yücel Çelikler bulunuyor. Ayrıca kahve işletmecileri ve çalışanlarıyla da film için söyleşi yapıldı.
Engürü Bezik Salonu ismiyle 1985’te açılan kahvehane, kapandığı 2007 yılına kadar çaylı kahveli sohbetlere okey taşı seslerinin karıştığı bir yerdi. Dost Kitabevinin açılması, Yüksel Caddesi ve Konur Sokak’ın trafiğe kapatılıp yayalara açılması gibi etkenler sokağın karakterine yön verdi.

Engürü sadece bir kahve değil aynı zamanda bir üretim merkezi ve kamusal itiraz alanıydı
Masalarda dönen hararetli muhabbetler arasında sıkça “Kimi yazı işleri müdürü yapalım?” tartışmaları dönerdi. Engürü’de ortaya atılmış pek çok fanzin, dergi, gazete, albüm, kitap, film, belgesel fikri olduğunu söyleyen konuklar bunların çoğunun gerçekleşmediğini belirtti. Ancak Siyah Beyaz, Yeni Tanin gazeteleri, Türkiye’nin ilk solcu radyosu “Radyo Arkadaş”, Çağdaş Türkü; Müzük, Edebiyat ve Eleştiri, Kül, Kopuş, Eksik Etek, Pasaj, Promete dergileri Engürü’den çıkıp hayata karışan parlak fikirler arasındaydı.
Sokağın muhalif kimliği etkisi altındaki Engürü aynı zamanda bir kamusal itiraz alanı, eylemlerde toplanma noktasıydı. Her eylemde, özellikle 1 Mayıs ve 8 Mart gibi tarihlerde mekan dolup taşardı.

Gösterişsiz dört köşe bir mekan olan Engürü’nün yoğun iç dinamikleri mevcuttu. Toplumun farklı kesimlerinden birçok insanı ağırladı. Fotoğrafçılar, gazeteciler, sinemacılar, karikatüristler, müzisyenler, LGBTİ+’lar, işsizler, öğrenciler, memurlar ve siviller gibi bir sürü farklı insan burada bulunmaktaydı. Belgeselde Engürü’yü Engürü yapan şeylerden birisinin de “farklı kimliklerin edinimlerini yansıtması” olduğu vurgulandı.

Edebiyattan siyasete her şeyin konuşulduğu, kitapların tartışıldığı, sergi ve oyunların eleştirildiği mekanda yer yer yemek tarifleri dahi paylaşıldı.
Konukların “Hayatı oradan örgütlüyorduk” diyerek bahsettiği Engürü’den çokça isim geçti: Vedat Türkali, Zeki Demirkubuz, Eşber Yağmurdereli, Hüseyin Cöntürk, Nihat Genç, Ulus Baker…

“Bu sokaktan çok fazla insan uğurladım ben”
Belgesel için yapılan söyleşilerde Madımak Katliamı da unutulmadı. Tamer İncesu belgeselin son bölümünde “Sivas Katliamında ölen arkadaşlarımızın çoğu bir dönem Engürü Kahvesi’ne gelip giderdi” derken, Mehmet Özer “Bu sokaktan çok fazla insan uğurladım ben, giderek yetim kaldık” dedi.
Konur Sokak’ın çevresinin değişmesiyle Engürü kapanma sürecine girdi. Şehrin ekseninin kayması, kentteki bozulma, Yüksel Karakolunun ve polis varlığının belirleyici olması gibi faktörler kahve müdavimlerinin yavaş yavaş ayağını çekmesine sebep oldu. Limon Bazaar’ın açılışı da kapanmayı hızlandırdı. Böylelikle kitlenin kolektif kimliği de parçalandı. 2007’de Engürü ile birlikte bir ilişki biçimi, bir dönem kapandı. Kapandığını duyanlar ise zaten uzunca bir süredir gitmediklerini fark ettiklerini belirttiler.

134. Sayı – Sayfa 4