Gazetecilik örgütlerinden 24 Temmuz için ortak vurgu: Sansür ve baskı 115 yıl sonra da devam ediyor

Bugün gazeteciler basında sansürün kaldırılışının 115’inci yılıyla ilgili açıklamalar yaptı. 1908 yılında 2’nci Meşrutiyet’in ilanıyla kaldırılan sansür, son yıllarda oldukça yoğun şekilde tekrar gündeme geliyor. Tutuklu gazeteci sayısı yıldan yıla değişiklik gösterse de son yirmi yılda bu sayının yaklaşık bine ulaştığı düşünülüyor. Gazetecilere karşı uygulanan baskı ve sansür nedeniyle 24 Temmuz’un “bayram” olarak kutlanamayacağı ve bir “mücadele” günü olduğu vurgulanıyor.

24 Temmuz Basın Özgürlüğü için Mücadele Günü nedeniyle Gazeteciler Cemiyeti (GC), Türkiye Gazeteciler Cemiyeti (TGC), Çağdaş Gazeteciler Derneği (ÇGD) birer basın açıklaması yayımlarken Türkiye Gazeteciler Sendikası (TGS) ve Basın Yayın İletişim ve Posta Emekçileri Sendikası (Haber-Sen) de bugünle ilgili sosyal medya üzerinden birer paylaşım yaptı. Açıklamaların ortak noktası gazeteciler üzerinde uygulanan baskı ve sansür oldu. Meslek örgütleri ve sendikalar tutuklu gazetecilerin serbest bırakılmasını da talep etti.

GC: “Gazeteciler ağır sansür yöntemleriyle karşı karşıya”

Gazeteciler Cemiyeti Başkanı Nazmi Bilgin yaptığı açıklamada 24 Temmuz Basın Özgürlüğü İçin Mücadele Günü’nde gazetecilerin ağır sansür yöntemleriyle karşı karşıya kaldığını ifade etti. Bilgin, şiddete uğrayan gazetecilerin sayısındaki artışa dikkat çeken yazılı açıklamasında gazetecilere yönelik şiddetin son bulması, yetkililerin hukuka ve temel haklara uyması için çağrıda bulundu.

Bilgin, 24 Temmuz’un aynı zamanda Lozan Antlaşmasının yıl dönümü olduğunu da hatırlatarak “Çağdaş, demokrat, özgürlükçü cumhuriyetin tapu senedi olarak gördüğümüz Lozan Antlaşmasının yıl dönümünde tüm medyamızı ve halkımızı cumhuriyet ülküsüne sıkı sıkıya sarılması çağrısını yineliyorum” dedi.

TGC: “24 Temmuz’un bayram olarak kutlanmasını diliyoruz”

Türkiye Gazeteciler Cemiyeti tarafından yapılan basın açıklamasında 1971 yılına kadar basın bayramı olarak kutlanan 24 Temmuz’un gazetecilere uygulanan baskı ve sansür nedeniyle bayram olmaktan çıktığına vurgu yapıldı. Basın İş Kanunu’na bağlı çalışmayan çok sayıda gazetecinin bulunduğuna dikkat çekilen açıklamada “Meslektaşlarımızın 24 Temmuz Basın Özgürlüğü İçin Mücadele Günü’nü kutluyoruz. Gelecek 24 Temmuz’ların çok sesli çağdaş bir toplumun bayramı olarak kutlanmasını diliyoruz” değerlendirmesi yapıldı.

ÇGD: “Mesleğin en büyük tehdidi oto sansür”

ÇGD Genel Yönetim Kurulu imzasıyla yapılan yazılı açıklamada, yalnızca haberin engellenmesi veya yazdırılmaması değil kamu gücü kullanılarak basın kuruluşlarının fillen yönetilmesi, gazetecilerin sendikasızlaştırılması, haklarının verilmemesinin de sansür olduğu belirtildi. Yapılan açıklamada gazetecilerin görevlerini yaparken yaşadıkları endişelere, yaptıkları haberler nedeniyle kolayca “terörist” olarak nitelendiriliyor olmalarına ve yasal hakları olan basın kartına ulaşamamalarına da değinildi. Sansürün oto sansürü de beraberinde getirdiği kaydedilen açıklamada “Mesleğin en büyük tehdidi oto sansür” ifadeleri yer aldı.

TGS: “Bayramımızı yeniden kazanana kadar her günümüz mücadele günü”

Sendika’nın açıklamasında 115 yıl sonra sansür memurlarının tekrar uygulamalarına devam ettiği ifade edilerek, Basın Bayramı’nı tekrar kazanana kadar mücadele edileceği belirtildi. Açıklamada, “1908 devrimiyle Padişah’ın yetkileri budandı, sansür kaldırıldı. 24 Temmuz bu nedenle Basın Bayramı ilân edildi. 115 yıl sonra bugün sansür memurları yine görevde. Onları da kovup Bayramımızı yeniden kazanana kadar her günümüz mücadele günü. Kahrolsun istibdat, yaşasın hürriyet!” denildi.

🔏 1908 devrimiyle Padişah’ın yetkileri budandı, sansür kaldırıldı. #24Temmuz bu nedenle #BasınBayramı ilân edildi. 115 yıl sonra bugün sansür memurları yine görevde. Onları da kovup Bayramımızı yeniden kazanana kadar her günümüz mücadele günü.

Kahrolsun istibdat, yaşasın… pic.twitter.com/MQouiNzUQE

— Gazeteciler Sendikası (@TGS_org_tr) July 24, 2023

Haber–Sen gazetecilerin mücadele gününü kutladı

Haber – Sen sosyal medya hesabında yaptığı açıklamada “24 Temmuz Basın Özgürlüğü için Mücadele Günü Kutlu Olsun” ifadelerine yer verdi. Özgür basının demokrasinin gereği olduğunun vurgulandığı açıklamada “Basın Yasasını basın mensupları hazırladığı zaman demokrasi olur” ifadelerine yer verildi.

24 Temmuz Basın Özgürlüğü İçin Mücadele Günü Kutlu Olsun #BasınBelada #BasınÖneEğilmesin #ÖzgürBasınSusturulamaz pic.twitter.com/eufTynOXt8

— Haber-Sen (@KESKHaberSen) July 24, 2023

“Basın Özgürlüğü için Mücadele Günü”

Osmanlı Devleti döneminde gazeteler sansür memurlarının kontrol ve denetiminden geçirilerek yayımlanıyordu. 24 Temmuz 1908 tarihinde İkinci Meşrutiyet yürürlüğe girdikten sonra bu uygulamaya son verildi. Uzun zamandan sonra gazeteler sansürsüz olarak yayımlanıyordu. Meşrutiyet’le birlikte basın dilinin belirgin bir biçimde değiştiği görülüyordu. O güne kadar yasak olan kavramlar kullanılmaya, tartışılmaya başlandı.

Meşrutiyet’in ilanının yıldönümü olan 24 Temmuz, “Basın Bayramı” kabul edildi. 24 Temmuz günü 1971 yılına kadar meslek örgütleri tarafından “Basın Bayramı” olarak kutlandı. 12 Mart 1971 Muhtırası sonrası baskıların İstibdat Dönemi’ni hatırlattığı gerekçesiyle “Basın Bayramı” ifadesinin kaldırılmasına karar verildi ve “Basın Bayramı”, “Basın Özgürlüğü için Mücadele Günü” adını aldı.