Antik Tiyatro perişan durumda

Ankara Büyükşehir Belediyesi’nin yürüttüğü Antik Roma Tiyatrosu kazı çalışmaları durdu. Uzun bir süredir kaderine terk edilen Antik Roma Tiyatrosu, evsizlerin ve madde bağımlılarının yuvası haline geldi. Kalıntılar arasında uyuşturucu ticareti yapanlar, tuvalet ihtiyaçlarını da yine antik kalıntıların üzerinde gideriyor.

Ankara Büyükşehir Belediyesi’nin “Ulus Tarihi Kent Merkezi Projesi” kapsamında yürüttüğü, Antik Roma Tiyatrosu restorasyon çalışmaları bir süre önce durdu. Kaderine terk edilen Antik Roma Tiyatrosu, evsizlerin ve madde bağımlılarının yuvası hâline geldi. Tarihi sütunlar pek çok evsiz insana barınak olurken asırlık kalıntıların arasında yakılan ateşler de kalıntılara büyük zarar veriyor. Uyuşturucu alışverişinin de yapıldığı kalıntılar, tuvalet ihtiyacı duyarlara da hizmet veriyor.

GÖRÜNÜM, antik kalıntılar arasındaki uyuşturucu ticaretini ve tarihi eserleri tuvalet olarak kullananları görüntüledi. Kalıntıların hiçbir önlemle korunmamasının sonucu olarak, 2 bin yıllık tiyatro harabeye dönüştü. Bu halini gören arkeologlar bile, “Toprak altında kalsaydı daha iyiydi” demekten kendini alamadı.

Bir yanda uyuşturucu ticareti bir yanda açık hava tuvaleti

Ulus Tarihi Kent Projesi kapsamında yürütüldüğü karar ve işlem yetkisi Ankara Büyükşehir Belediyesinde olan yenileme çalışmaları durmuş hâlde. Büyükşehir Belediyesi yetkililerinden bilgi almak için yaptığımız sayısız başvuru sonuçsuz kaldı. Antik kalıntılar harabeye dönerken her geçen gün daha fazla zarar gören tarihi eser hiçbir şekilde korunmuyor. Evsizlerin barınağı, uyuşturucu kullanıcılarının gizli yuvası hâline gelen antik tiyatro, çöplerle ve yakılan ateşlerle de harabeye dönmüş durumda. Gözlerden uzak bir köşede uyuşturucu ticareti yapılırken başka bir köşede ise tuvaletini kalıntılar üzerine yapanlar görülüyor.

Tiyatro mutfak mermeriyle kaplandı

Proje uzmanları, antik tiyatronun özgün formunu koruyacak malzemelerden restore edileceğini açıkladı. Ancak kısa süre sonra projede belirtilenin aksine belediye, restorasyon sırasında tiyatronun ilk üç oturma sırasını beyaz mutfak mermeriyle kapladı. Tiyatro alanındaki diğer taşların gülkurusu renginde olmasına rağmen oturma sıralarının aslına benzemeyen beyaz mermerle yapılması büyük tepki topladı. 2013 yılının son aylarında yaşanan mermer skandalının ardından yenileme çalışmaları durdu ve tiyatro kaderine terk edildi. Mermer boyalı kadın başı, mermer tanrıça başı, renkli mermerden erkek heykeli parçası ve ayakta kadın heykeli gibi ender rastlanan eserlerin çıktığı Antik Roma Tiyatrosu, bugünlerde madde bağımlıları ve evsizlere barınak oldu. Kalıntılar sokak hayvanlarının da yuvası haline geldi. İki bin yıllık tiyatro, adeta bir çöplük görüntüsüne büründü.  Birçok tarihi oyunlara tanık olmuş antik tiyatro, bugünlerde uyuşturucu tacirlerinin satış yeri konumuna da geldi.

Ateşler büyük zarar veriyor

Tarihi sütunlar arasında sonradan döşenmiş birçok elektrik kablosu olası bir kazaya da davetiye çıkarıyor. Herhangi bir güvenlik önlemiyle etrafı çevrilmeyen tarihi mekanda evsizlerin yaktığı ateş, tarihi eserleri tahrip edip yok etmiş durumda. Ayrıca çevrede kentsel dönüşüm kapsamında yıkılan binalardan kalan molozlar antik tiyatronun etrafında yer alıyor. Çöp, plastik malzemeler ve inşaat atıkları tarihi duvarlar arasında görülüyor.

Arkeolog ve yetkililerin ağzı bağlı

Restorasyon çalışmaları, Ankara Büyükşehir Belediyesi İmar ve Şehircilik Dairesi Başkanlığına bağlı Koruma Uygulama ve Denetim Müdürlüğü gözetiminde yapılıyor. Kazı çalışmaları hakkında bilgi almak için başvurduğumuz Büyükşehir Belediyesi yetkilileri sorularımızı yanıtlamadı. Restorasyon çalışmalarında aktif bir şekilde rol alan Anadolu Medeniyetleri Müzesi arkeologları da konuşmaktan kaçındı. Antik tiyatroda çalışan bir arkeoloğun daha önce gazetecilere bilgi verdiği gerekçesiyle işinden uzaklaştırıldığı da ileri sürüldü.

Arkeolog Çelebi: “Keşke toprak altında kalsaydı”

Kaderine terk edilen Antik Roma Tiyatrosu’nu, Arkeolog Binnur Çelebi’ye sorduk. “Arkeolojik kazılarla eserleri kurtarıyor muyuz, koruyor muyuz, yok mu ediyoruz pek belli değil” diyen Çelebi kazı, restorasyon ya da koruma adı altında yapılan bazı arkeolojik çalışmaların “Keşke toprak altında kalsa” dedirtecek türde olduğunu söyledi. Büyükşehir Belediyesi’nin kazı çalışmalarına dahil olmasını eleştiren Çelebi, “Bu tür restorasyonlar çoğu kez ticari ya da turistik rant beklentisi ile yapılıyor. Bu da arkeolojik eserlere karşı ciddi bir tehlikeyi beraberinde getiriyor. Belediyeler siyaset yapıyor ve rant peşinde, işin ehli olan diplomasi, gerçekte işin başında olmuyor. Restorasyonlarda kötü örnekler doğuyor. Bakanlık düzgün denetim yapmıyor” diye konuştu. Restorasyonun ciddi bir ekip işi olduğunu dile getiren Çelebi şunları söyledi: “Sözde koruma amaçlı yapılan bu müdahaleler birkaç yıl içinde daha kötü sonuçlar doğuruyor Bugün biz bu koruma çıkmazının içerisindeyiz. Aspendos buna en iyi örnek diye düşünüyorum. Bugün korumadaki gerçek çıkmaz teknolojiye yönelik, bilimsel bilgi birikimi ve restorasyon eğitimi almış uzman yetersizliğinden kaynaklanıyor. Diğer bir örnek, Kastamonu’da şehrin ortasında koruma altındaki mezarlar ayyaşların sığınağı haline geldi. Bodrum’da Mavzelos Müzesi’ndeki Sütun kaidesi kül tablası yapılmıştı. Fotoğrafını çekip il müdürüne verdim, hiç umursamadı. Nasıl kitaplar azken raflarda değerliydi şimdi yerlerde sürünüyor, bizim eser anlayışımız da böyle.”