Karantinada yeni akım: #Onlinekonser

COVID-19 virüsü sosyal yaşamı büyük oranda etkiledi. Birçok ülkede karantina önlemlerinin uygulanmaya başlaması ile yapılacak sosyal etkinlikler bir süre yasaklandı. Bu yasaklar sonucu konser ve gösterilerin iptal edilmesiyle müzisyenler ekonomik zarara uğradı. Etkinlik alanlarında yapılamayan konserler bu kez sanatçılar tarafından dijital platformlarda düzenlenmeye başlandı. Sanatçıların birçoğu kendi sosyal medya hesaplarından canlı yayın konserleri verirken, bazı sanatçılar ve müzik platformları ise eski kayıtlarını yayınlayıp dinleyicilere konser imkânı sundu. Yayınlanan konserler #onlinekonser, #müziklekal, #evdekonser, #evdekal etiketleri ile paylaşılıp, izleyicilerle buluştu.

GÖRÜNÜM Gazetesi olarak müzisyen Malik İnci ve Bilal Demir ile salgın sürecinin müzik ve müzisyenlere etkilerini konuştuk.

Malik İnci: “Ekonomik kaygılardan dolayı üretim yapamıyorum”

Mi Sanat Müzik Merkezi’nde bağlama hocalığı yapan Malik İnci, dershanesinin kapatılması ve konserlerinin iptal edilmesinden dolayı ekonomik olarak zor zamanlar geçirdiğini söyledi. Ekonomik sıkıntılardan psikolojik olarak çok etkilendiğini belirten İnci, bu yüzden salgın sürecinde vaktinin olmasına rağmen üretim yapamadığını vurguladı, “Psikolojik olarak çöktüm, ekonomik kaygılardan dolayı üretim yapamıyorum” dedi.

“İnternet üzerinden yapılan yayınların müzikle ne kadar alakalı olduğu tartışılır”

Canlı yayınları kalitesiz bulduğunu söyleyen Malik İnci, arkadaşlarının canlı yayın konserini izlediğini ve seslerin çok kalitesiz geldiğini belirtti.
Müzisyen İnci, “Teknolojinin nimetlerinden yararlanıyoruz fakat mekanikliği kaliteyi düşürüyor” ifadelerini kullandı.
Sosyal medya yayınlarının sahne heyecanının yerini tutmadığını söyleyen İnci, canlı yayınlar hakkında ise, “Sadece internet üzerinden yapılan yayınların, müzikle ne kadar alakalı olduğu tartışılır fakat hiçbir maddi getirisi yok, o yüzden gereksiz” dedi.

Bilal Demir: “Ekonomik kaygım olmadığı için üretim yapabildim”

Hasret Müzik Evi’nde bağlama eğitimi vermesinin yanı sıra Kalecik Fen Lisesi ve Ankara Üniversitesi’nde müzik dersleri de veren Bilal Demir, öğretmen olduğu için süreçte ekonomik olarak kendisinin çok zorlanmadığını belirtti ancak, pek çok fazla müzisyen arkadaşının ekonomik sorunlar yaşadığını söyledi.
Demir ayrıca, “Ekonomik kaygım olmadığı için üretim yapabildim. Arkadaşım ile yayınlamak üzere kayıtlar yaptık, verimli ve güzel geçti” diye konuştu.

“Müzik bu kadar basit ulaşılabilecek bir şey olmamalı”

Müziğe saatlerce emek vermiş birine kolaylıkla ulaşılmasına karşı olduğunu belirten Bilal Demir, “Müzik üretebilmenin arkasında çok ciddi bir çalışma var. Mesela bir dinleyici satın aldığı internetle istediği müzisyeni dinleyebiliyor. Bence müzik bu kadar basit ulaşılabilecek bir şey olmamalı. Eskiden albüm satan yerlere gidip albüm alırdık, eve gider dinlerdik, bozulursa tekrar alırdık. Bu bence böyle olmalı ama artık yeni dünyada pek mümkün değil” diye konuştu.

“Online konserlerin birçok dezavantajı var”

Canlı yayınlara kıyasla online konserlerin daha kaliteli olduğunu söyleyen Bilal Demir, “Canlı yayınlar kadar basit bir iş değil fakat online konserlerin birçok dezavantajı var” dedi ve şöyle devam etti:
“Arkadaşım Barış Güney’in konserini izlediğim de yanımda iki bağlama öğrencim vardı. Bağlamayı seven çocuklar olmasına rağmen konsere asla odaklanamadılar. Bir yerden sonra burayı çalamadı, burası çok güzeldi, burası niye böyle oldu, hadi bir çay içelim, biraz saz çalalım derken konsere benim kadar adapte olamadılar. Dediğim gibi bunlar dikkatli ve bağlamaya önem veren kişiler olmasına rağmen, bir süre sonra bu hale geliyorsa gerisini siz düşünün.”

“İnsanın insanla olan enerjisini ekran başında asla yakalayamayız”

Evde izlenen konserlerin, salonda izlenen konserlerin yerini asla tutmayacağını düşünen Bilal Demir, “Sanatçının performansı ekran başında aynı olabilir fakat insanın insanla olan enerjisini ekran başında asla yakalayamayız. Bu nedenle konserin havasına girmemiz de pek mümkün değil. Muhtemelen böyle olunca sanatçıya olan hayranlığımızı pekiştiren bir konser de olmaz” dedi.

“Canlı yayınların kaliteli olduğunu düşünmüyorum”

Bilal Demir, sosyal medya platformlarının canlı yayın özelliğini kalitesiz bulduğunu ve bu yüzden canlı yayın yapmayı tercih etmediğini belirtti.
Canlı yayınların, konser salonlarının yerini asla tutmayacağını söyleyen müzisyen Demir, “Instagram’ın bizlere ayırdığı alan kısıtlı. Karşı tarafa giden ses ve görüntü çok kalitesiz. Bazen de donmalar, kopmalar oluyor. Konser veren sanatçının çok iyi bir ses sistemi kurduğunu düşünelim fakat dinleyicinin de o kadar kaliteli bir ses siteminin olması gerekiyor. Böyle olmazsa konseri dinlemenin de pek bir anlamı kalmıyor. Bunu gerçekleştirmek de pek mümkün değil, canlı yayınların kaliteli olduğunu düşünmüyorum” dedi.

“Bu süreç müzisyenler için çok zor geçiyor”

Türkiye’de ve yurtdışında birçok etkinliğinin yasaklardan dolayı iptal edildiğini söyleyen Bilal Demir, “Zorluk devam ediyor, bu sürecin acilen bitmesi gerekiyor” ifadesini kullandı.
Demir, “Salgın sürecinde çok fazla arkadaşım ekonomik sıkıntıya düştü. Dershane kirasını ödeyemediği için dershanesini kapatmak zorunda kalan ve iflas eden arkadaşlarım oldu. Popüler bir müzisyen değilseniz zaten bu sektörde çok para kazanmanız mümkün değil. O yüzden bu süreç müzisyenler için çok zor geçiyor” diye devam etti.

Cihat Aşkın: “Bu zor günlerde hakikaten dayanışmaya ihtiyaç var”

Keman virtüözü Cihat Aşkın CNN TÜRK’ün canlı yayınında, gerçekleştirdiği online konserler hakkında konuştu.
Salgın sürecinde online konserlerin toplumsal bir dayanışma örneği olduğunu söyleyen Aşkın, “Bu zor günlerde hakikaten dayanışmaya ihtiyaç var ve insanların evde vakit geçirdikleri zaman morallerinin bozulmaması, psikolojilerinin sağlam olması için sanata ihtiyaç var. Bu yüzden online konser yapmaya karar verdim” dedi.
Müzisyen Cihat Aşkın, yaptığı konuşmada salgın sürecinde müzisyenlerin yaşadığı ekonomik sıkıntılara da değindi. Sanat emekçilerinin çok büyük sıkıntıları olduğunu ve evlerine ekmek götüremediklerini söyleyen keman virtüözü, müzisyen arkadaşlarıyla beraber dayanışma konseri verip, sanat emekçilerinin de kazanabilmeleri için bir çalışma başlatacağını belirtti.

Burhan Şeşen: “Müzik bedava ulaşılacak bir şey değil”

MilyonFest Youtube kanalında, müzisyen Burhan Şeşen müzik sektörünün getirilen önlemlerden nasıl zarar gördüğü hakkında konuştu.
Müzik sektöründe salgın önlemlerinden sadece müzisyenlerin değil, müzik sektöründeki birçok insanın kötü etkilendiğini söyleyen Şeşen, “Acil önlem paketinde tiyatro ve sinemadan bahsedildi ama müzikten bahsedilmedi. Biz de Kültür Bakanı Mehmet Nuri Ersoy ile yaptığımız toplantıda ısrarla bu sektörün çok önemli olduğunun altını çizdik. Kültür Bakanımızdan ricamız, içeride biriken acil bütçeyi en azından bu dönemde sektöre dağıtılmasıydı” diye konuştu.
Müzisyenliğinin yanı sıra Müzik Yorumcuları Meslek Birliği Başkanı olan Şeşen, Meslek Birlikleri’nde sadece müzisyenlerin üye olmadığını ulaşım, menajer ve lojistik hizmetlerinden birçok çalışan insanın olduğunu söyledi.
Burhan Şeşen, “Yaşananlara sadece sanatçı arkadaşlar açısından bakılmamalı, şoför arkadaşın, dışarıda sucuk ekmek satan esnafın bile bu sektörde çok büyük katkısı var” dedi.
Online konserlerin biletli olmasını desteklediğini, Instagram’da bedava yapılan konserleri onaylamadığını söyleyen Şeşen, “Müzik öyle bedava ulaşılacak bir şey değil” dedi.

Niyazi Koyuncu: “Biletler paralı olduğunda ekibe bir katkımız olacaktır”

MilyonFest Youtube sayfasında yayınlanan Online Soru Cevap Köşesi’nde Umut Kuzey’in “Online konserler biletli olmalı mı?” sorusuna sanatçı Niyazi Koyuncu, “Ben bir şekilde hayatımı geçindirebilirim ama biz 10 kişilik bir ekibiz, onlar adına bir şeyler yapmak gerekiyor. Biletler paralı olduğunda en azından ekibe ekonomik bir katkımız olacaktır” diye yanıt verdi. Niyazi Koyuncu bu konuda ilk gönüllülerden biri olmak istediğini de sözlerine ekledi.

Etkinlik platformlarından online konser imkanı

Bu süreçte ayrıca pek çok müzik ve etkinlik sitesi izleyicilere online konser imkanı sundu. Bu sitelerin bazılarında konser arşivleri yayınlanırken, bazılarında canlı konserler düzenlendi.Canlı müzik arşivi olarak bilinen Internet Archive platformunda 220 binden fazla canlı müzik ve konser mevcut bulunuyor. Bu sitede genellikle yerel sanatçıların performansları ve ABD’deki konser evlerinin arşivleri bulunuyor.
My Open Stage isimli etkinlik sitesinde ise birçok online konseri canlı olarak izlemek mümkün. Köklü müzik şirketi Deutsche Grammophone karantina süresince dijital konser arşivini ücretsiz hizmete açtı. Daha önce abonelik tabanlı erişim sunan Berlin Filarmoni Orkestrası ise, dijital salon konserleri aracılığıyla müzik severlerle buluştu.
Birçok müzikal, tiyatro ve etkinlikler düzenlenen Zorlu Performans Sanatları Merkezi, salgın döneminde Instagram hesabından yayınladığı canlı konserlerle, sanatseverleri evlerinde müzikle buluşturmaya devam etti.

Belediye ve Bakanlıklardan #evdekal konserleri

Canlı konser akımına Belediyeler ve Bakanlıklar da katıldı. Birçok Belediye ve Bakanlık sosyal medya platformları üzerinden gerçekleştirdiği konserlerle, pek çok sanatçıyı sevenleriyle buluşturdu.
Periscope’dan canlı yayın yapan İstanbul Büyükşehir Belediyesi, müzisyenleri yayına konuk aldı ve bu yayınları IBBTV Twitter hesabı üzerinden paylaştı.
İzmirli sanatçı Sedat Yüce’nin her hafta sosyal medya hesaplarından “Evinde Kal” sloganıyla gerçekleştirdiği online konserler serisi Çeşme, Çiğli, Konak ve Bornova Belediyelerinin sosyal medya hesaplarından yayınlandı. Üsküdar Belediyesi’nin YouTube sayfasında gerçekleştirdiği canlı yayın konserinin konuğu ise müzisyen Yaşar oldu. Gençlik ve Spor Bakanlığı, müzisyen Fettah Can aracılığıyla gerçekleştirdiği online konserleri #İstekŞarkıEvinde konu başlığı ile YouTube sayfasında erişime açtı.

Yeditepe Konserleri’ne tepki

Cumhurbaşkanlığı tarafından karantina sürecindeki vatandaşlara yurttaşlar için evde kal konserleri düzenlendi. Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı YouTube sayfasında ve televizyonda yayınlanan yaklaşık altmış sanatçının yer aldığı belirtilen konserler için 30 milyon TL harcandığı iddia edildi. Sosyal medyada konser harcamalarına tepki gösteren yurttaşlar, “Biz bize yeteriz Türkiyem” bağış kampanyasıyla toplanan paraların konserlere harcandığını öne sürdüler. Harcamalara rağmen konserlerin izlenme sayılarının ise beklenenin altında kalması dikkat çekti. Sosyal medyada yapılan “30 milyon TL harcadınız” eleştirilerine İletişim Başkanlığı tarafından açıklama gecikmedi. Başkanlık eleştirilere, “Bu yorum ve haberler çarpıtmadır. Salgın sürecinde en çok etkilenen alanların başında gelen müzik sektörü yalnız bırakılmamıştır” dedi.

Sanatçılar tarafından Instagram ve Youtube’da gerçekleştirilen canlı yayınlara olan ilgi, izlenme sayılarına da yansıdı. 2 Ağustos itibariyle konserlerin izlenme sayıları şöyle:
Müzisyen Buray’ın YouTube sayfasında yayınladığı mini konser toplam 62 bin 90 defa görüntülendi. Sanatçı Candan Erçetin’in YouTube sayfasında Bi’ Tatlı Ev Konseri başlığı ile düzenlediği konser ise 592 bin 710 defa izlendi. Yalın Instagram sayfasında düzenlediği canlı yayın konserine sanatçı Sıla’yı konuk aldı. Canlı yayın konseri toplam 157 bin kişi tarafından izlendi.
Sadece Türkiye’de değil dünyanın pek çok yerinde sanatçılar canlı yayın konserleri gerçekleştirdi. Chris Martin’in Coldplay adlı YouTube sayfasında yayınladığı canlı konser toplam 2 milyon 298 bin 836 defa görüntülendi. John Legend’en YouTube sayfavsında yayınladığı Instagram canlı konseri ise 1 milyon 329 bin 176 defa izlendi.  Türk Halk Müziği sanatçılarından Erdal Erzincan Instagram sayfasında belli aralıklarla canlı yayın konserleri verdi. Ender Balkır #sahneemekçilerinedestek etiketi ile her çarşamba sosyal medya hesaplarından sanatçı arkadaşları ile konserler vereceğini duyurdu. Kardeş Türküler grubu ise ev dinletileri etiketi ile Instagram sayfalarında birçok video kaydı yayınladı. Farklı coğrafya ve evlerde çekilmiş videolar ortak türkülerde buluştu.