Gazeteci olmayana da basın kartı verilecek

Yeni yönetmeliğe göre gazeteciler, artık basın kartı sahibi olabilmek için Basın Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğünün (BYEGM) onayına tabi tutulacak. Ayrıca, basın kartı başvurusu yapan gazetecilerde, gazetecilik dışında başka hiçbir işte çalışmıyor olmaları koşulu aranacak.

Komisyonun yapısı değiştirildi

Yönetmelikte göze çarpan değişikliklerin başında, kimlerin basın kartı sahibi olacağına karar veren komisyonun yapısındaki değişim yer alıyor. Eski yönetmeliğe göre genel müdürlükçe belirlenen iki üye dışında komisyonun kalan tüm üyeleri Türkiye Gazeteciler Cemiyeti, Gazeteciler Cemiyeti, İzmir Gazeteciler Cemiyeti, Türkiye Gazeteciler Sendikası, Gazeteciler Federasyonu ve Türkiye Gazete Sahipleri Birliğinin seçtiği isimlerden oluşuyordu. Şimdiyse komisyonda yer alacak temsilciler meslek örgütlerinin üye sayısına göre belirlenecek. Yeni yönetmelikle meslek örgütlerinin komisyondaki etkisi kırılırken, BYEGM’nin de ağırlığı artırıldı. Öyle ki komisyonun aldığı kararlar bile BYEGM’nin onayının ardından yürürlüğe girecek. Böylece, BYEGM isterse 15 kişiden oluşan komisyonun aldığı kararları geçersiz kılabilecek.

Komisyonda görev yapacak 15 üyenin 5’i BYEGM tarafından aşağıdaki üç şekilde seçilecek.
* Genel müdürlüğü temsilen seçilen iki üye
* Genel müdürlükçe sürekli basın kartı sahiplerinden ve basın kartı sahiplerinden seçilecek birer üye
* İletişim fakültesi dekanları arasından yine genel müdürlükçe seçilecek bir üye

Diğer 10 üye ise şöyle oluşacak:
* En fazla basın kartı üyesi bulunan iki meslek kuruluşundan üç üye
* Anadolu gazete sahiplerinden üç üye
* Radyo-televizyon kuruluşlarının sahipleri veya çalışanlarınca kurulan meslek kuruluşlarından en fazla üyesi olandan belirlenecek bir üye
* Televizyonları temsil eden meslek kuruluşlarından en fazla üyesi olan tarafından belirlenecek bir üye
* En çok üyesi olan iki sendikadan iki üye

Yönetmelikte, Anadolu Ajansındaki gazetecilerin üye yaptırıldığı, AKP’ye yakınlığıyla bilinen Medya İşçileri Sendikasının komisyona üye vermesinin önü açılırken, bugüne kadar komisyona 7 üye veren Türkiye Gazeteciler Sendikası, Türkiye Gazeteciler Cemiyeti, Türkiye Gazeteciler Federasyonu gibi kurumların komisyondaki üye sayıları ise 5’e düşürüldü. Gazete ve televizyon sahiplerinin bile yer alacağı komisyona, yandaş üye yerleştirme çabası dikkat çekti.

Gazeteci olmayana da basın kartı

Basın kartı sahibi olmanın koşulları da yeni yönetmelikle birlikte değişime uğradı. Gazeteci olmayanlara da basın kartı alma imkânı veren yönetmelik değişikliği, Anadolu Ajansı ve TRT’de Basın İş Kanununa bağlı olmadan çalışanlara da basın kartı verilmesinin önünü açtı. Bundan sonra, BYEGM’de görev yapan hukuk müşavirleri, daire başkanları ve mütercimlere de basın kartı verilebilecek. BYGM’de çalışanların basın kartı başvurularında, en az lise veya dengi bir eğitim kurumundan mezun olma şartı da aranmayacak. Bakanlıkların basın ve halkla İlişkiler birimlerinde görev yapan amirler ve basın müşavirlerden ikisine ise hiçbir şart aranmadan basın kartı verilebilecek.

Başbakan yardımcısına sürekli basın kartı verilecek

Eski yönetmelikte BYGM’nin bağlı bulunduğu devlet bakanına sürekli basın kartı verilmesi koşulu Başbakan Yardımcısı olarak değiştirildi. Bu sayede normalde gazetecilerin meslekte yaklaşık 20 yılı doldurduktan sonra almaya hak kazandıkları “Sürekli Basın Kartı başbakan yardımcısına verilebilecek.

Bekleme süreleri kısaldı

Değişiklikle, basın kartı alabilmek için gereken bekleme süreleri de yarı yarıya azaltıldı. Eski yönetmeliğe göre iletişim fakültesi mezunları, başvurularından 12 ay sonra kart alabilirken, yeni yönetmelikte bu süre 6 aya indirildi. Diğer lisans bölümlerinden mezun olanlar için 18 ay olan bekleme süresi de 9 aya düşürüldü. Lise mezunları ise basın kartı alabilmek için 28 ay yerine artık 18 ay bekleyecek.

Yeni yönetmelikle, 5953 sayılı Basın İş Kanunu kapsamında en az 5 yıl çalıştığını belgeleyen gazetecilerin ise bekleme süresine tabi tutulmadan basın kartı alabilecek.

Yeni yönetmeliğe gazeteci örgütleri tepki gösterdi

Gazeteci örgütleri, yaptıkları açıklamalarla yeni basın kartı yönetmeliğine karşı tepkilerini ortaya koydu. Basın Kartı Komisyonunun yapısının ve basın kartı almanın koşullarının değiştirilmesine karşı çıkan gazetecilik meslek örgütleri, bu değişikliklerin kabul edilemez olduğunu bildirdi.

Çağdaş Gazeteciler Derneği yaptığı açıklamayla, basın kartı uygulamasının kaldırılması ve sansür anlamına gelecek her türlü yönetmeliğin iptal edilmesi için tüm gazetecileri mücadeleye çağırdı. Açıklamada, basın kartlarının düzenlenmesinde devletin değil basın çalışanlarının belirleyici olması gerektiği vurgulanırken, Basın Kartı Komisyonunun yapısının değiştirilmesiyle gazete sahiplerinin ve üst düzey yöneticilerin de komisyondaki temsilinin önünün açıldığına dikkat çekildi.

Gazetecilere Özgürlük Platformundan yapılan açıklamada, değişikliklerin basın kurumlarından habersiz, basın kartları komisyonu üyelerinin bilgisi olmadan ve meslek örgütleri yok sayılarak gerçekleştirildiği belirtildi. Yönetmeliğin amacının keyfi bir şekilde sarı basın kartı dağıtımı olduğu vurgulanan açıklamada, “Böylesine bir oldubitti değişikliği kabul etmemiz olanaksızdır” denildi.

İzmir Gazeteciler Cemiyeti Başkanı Misket Dikmen, değişikliğin siyasi bir hamle olduğunu vurgulayarak, “Tek kişilik komisyon, devlet güdümünde gazetecilik istemiyoruz. Bu antidemokratik değişikliği yok sayıyor ve yönetmeliğin iptali için yasal işlemleri başlatıyoruz” şeklinde konuştu.

Türkiye Gazeteciler Federasyonu adına açıklama yapan Genel Başkan Vekili Yılmaz Karaca, yönetmelik değişikliğinin mevcut komisyonu “lağvetmek” ve “gazetecilerin seslerini susturmak” amacı taşıdığını söyledi. Karaca, “TGF olarak, 76 basın meslek örgütünü ve federasyona bağlı 20 binden fazla gazeteciyi yok sayan bu kararı kabul etmemiz mümkün değildir. Giderayak, adeta yangından mal kaçırır gibi hiçbir kuruma danışmadan hazırlanan bu yönetmelik bize göre ölü doğmuştur ve yok hükmündedir. TGF olarak avukatlarımız aracılığıyla konuyu yargıya taşıyoruz” dedi.

Ankara Gazeteciler Cemiyeti Başkanı Nazmi Bilgin, seçime giden bir hükümetin böyle bir değişiklik yapmasının doğru olmadığını söyledi. Bilgin, “Basın Kartı Komisyonunun yapısı 50 yıldır, tek parti hükümetlerinde de koalisyon dönemlerinde de sorunsuz işledi. Ama şimdi intikam alınırcasına böyle bir değişikliğe gidilmesine karşıyız” dedi.

Türkiye Basın Yayın Matbaa Çalışanları Sendikası Genel Sekreteri Özge Yurttaş, “Bu yönetmelik, sarı basın kartının verilmesi sürecini devlet müdahalesine açıyor. Komisyonun yapısı değiştirilerek ve işleyişi genel müdür onayına bırakılarak komisyon denetim altına alınıyor. Kolaylaştırma süreci gündeme getirilse de değişikliğin asıl amacı sarı basın kartının verilmesi sürecinin AKP kontrolüne girmesi demek. Bu bir sansür uygulamasıdır” dedi. Basın Kartı Komisyonunun bürokrasinin denetimine sokulduğunu kaydeden Yurttaş, değişikliğin hiçbir meslek örgütünün görüşü alınmadan yapıldığının altını çizdi.

Milletvekillerinden de tepki geldi

Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Genel Sekteri Gürsel Tekin, basın kartı yönetmeliğinde yapılan değişiklikleri Meclis gündemine taşıdı. Basın kartı edinme sürecinin hükümet kontrolüne sokularak basın özgürlüğünün daha da kısıtlanacağını vurgulayan Tekin, yeni uygulamayı “basına perçinlenmiş sansür” olarak tanımladı. Tekin, verdiği soru önergesinde Başbakan Yardımcısı Yalçın Akdoğan’a “Kart edinme sürecini kolaylaştırmak olarak gündeme getirilse de değişikliğin asıl amacı sarı basın kartının verilmesi sürecinin hükümet kontrolüne girmesi amaçlanmakta mıdır?” sorusunu yöneltti.

CHP Grup Başkanvekili Levent Gök de meclisteki basın toplantısında, basın kartı yönetmeliğinde yapılan değişiklikle basın kartı dağıtma işinin devletleştirildiğini ve gazetecilik mesleğinin içinin boşaltıldığını aktardı. “Artık komisyonun bu hali ile iktidarın istemediği hiçbir gazeteciye basın kartı verilmeyeceği gibi muhalif gazetecilerin basın kartları da sudan bahanelerle iptal edilecektir” diyen Gök, yeni yönetmeliği Türkiye’de gazeteciliğe ve gerçek gazetecilikle uğraşanlara indirilmiş ağır bir darbe olarak yorumladı.

TGC ve TGS Basın Kartı Komisyonundan çekildi

Türkiye Gazeteciler Cemiyeti (TGC) ve Türkiye Gazeteciler Sendikası (TGS) yeni yönetmelikle ilgili yaşanan sorunları değerlendirmek üzere yaptıkları toplantıda Basın Kartı Komisyonundan çekildiklerini açıkladı.

TGC ve TGS temsilcileri yaptıkları açıklamada, yeni düzenlemenin antidemokratik ve hukuka aykırı olduğunu, bu düzenleme ile komisyonun varlığının bir öneminin kalmadığını bildirdi. Böyle bir keyfiliğin hukuk devletinde yeri olmadığını aktaran temsilciler, TGC ve TGS olarak Basın Kartı Komisyonundan çekildiklerini açıkladı. Hukuksuzca dayatılan bu düzenlemeyi kabul etmediklerini belirten temsilciler, yeni yönetmeliğin iptali için dava açacaklarını söyledi.