Nefret söylemi üniversitelerde ders oluyor

Nefret söyleminin temelinde yer alan önyargılar, yabancı korkusu, ayrımcılık, ırkçılık, homofobi gibi unsurlar toplumsal kutuplaşmaya ve tahammülsüzlüğe neden olmaktadır. Medya da nefret söyleminin inşası ve yayılmasında önemli bir araç. Bunun bilincinde olan Nuran Agan ile Melisa Akan’ın koordinesinde üniversite öğrencilerinin yardımlarıyla oluşturulan Nefretsoylemi.org sitesi gazete haberleri ve köşe yazılarındaki nefret söylemi örneklerini toplayıp raporlar yayınlayarak nefret söyleminin nasıl önlenebileceği hakkında bilgi sunuyorlar.

Friedrich Naumann Vakfı ile Global Dialogue tarafından desteklendiklerini belirten Nuran Agan şunları söyledi: “Medyanın sıklıkla kullandığı ayrımcı, ırkçı, ötekileştirici dil toplumda savunmasız gruplara yönelik önyargının yerleşmesine yol açıyor. Hatta bu dilin kullanımı zaman zaman düşmanlaştırılan ve marjinalleştirilen grup üyeleri veya mekânlarına yönelik saldırılarla sonuçlanabilmekte. Milliyetçi ve ayrımcı söylemin etkin kaynaklarından biri olan medyanın bu dilden arındırılmasına, medyada insan haklarına saygının güçlendirilmesine ve bu konuda medyanın ve sivil toplum kuruluşlarının daha etkin bir rol oynamasına katkıda bulunmak amacıyla bu çalışma Hrant Dink Vakı tarafından başlatıldı.”

“Nefret söylemi Türkiye’de yeni bir kavramdır”

2009 yılından bu yana çalışmalarda bulunan ekip, bugün gelinen noktada hem kavramsal düzeyde bir algı oluştuğunu hem de bu söyleme karşı yeterli olmasa da bir refleks geliştiği inancındalar. Nuran Agan, 2009’da nefret söylemi kavramının henüz kamuoyunun, sivil toplum kuruluşlarının (STK) ve medyanın gündeminde olmadığını belirtiyor ve projenin başladığı dönem ile bu dönemi karşılaştırdıklarında özellikle ana akım medyada kullanılan ayrımcı ve ırkçı dilin bir nebze inceldiğini, tamamıyla yok olmasa da farklı kimliklerin eskisi kadar açık ve kaba bir biçimde hedef alınmadığını düşüncesinde.

“Ders olarak okutulmalı”

Projenin yürütüldüğü süreç içinde, başta iletişim fakülteleri olmak üzere üniversitelerde medyanın sıklıkla kullandığı ayrımcı dilin ve bu dille savaşma yollarının yeterince ele alınmadığının farkına vardıklarını söyleyen Agan, bunun için yeni çalışmalar yaptıklarını söyledi. Agan şöyle devam etti: “Bu sene, başta iletişim fakültelerinde okutulmak üzere bir ders içeriği hazırlama ve genel okura yönelik bir yayın çalışmasına başladık. Bu amaçla, akademisyen ve STK temsilcilerinden oluşan bir danışma kurulu oluşturduk. Ders içeriği hazırlıkları tamamlandıktan sonra, bu senenin Ekim ayında üniversitelere bu dersin uygulanması için başvurulacak. Önümüzdeki sene içinde de yayın çalışması tamamlanacak.”

Medya izleme raporu yayınlandı

Medyada Nefret Söyleminin İzlenmesi çalışmasının 2012 yılının Ocak, Şubat, Mart ve Nisan aylarını kapsayan medya izleme raporu yayınlandı. Nefret söylemi içerdiği tespit edilen haber ve köşe yazıları üzerinden hazırlanan raporda, nefret söyleminin hedefi olan grupların hangileri olduğu, hangi konu nedeniyle ve hangi yöntemler kullanılarak nefret söyleminin üretildiği gibi istatistikî bilgilerin yanı sıra, örnek yazı ve haberlerin söylem analizleri de yer alıyor.

Zaman, Posta, Hürriyet, Sabah, Haber Türk, Milliyet, Vatan, Akşam, Sözcü, Yeni Şafak, Star, Cumhuriyet, Taraf, Radikal, Birgün, Evrensel gibi ulusal gazetelerin yanı sıra birçok yerel gazetenin de incelenmesiyle oluşturulan rapora göre nefret söyleminde niceliksel bir artış söz konusu. Bununla ilgili olarak raporda şunlar deniliyor: “2012 yılının ilk dört ayını oluşturan bu dönemde özellikle dikkat çeken nokta, nefret söylemi kapsamında değerlendirilen içeriklerdeki niceliksel artıştır. 2011 yılı boyunca hazırlanan üç raporda, nefret söylemi tespit edilen içeriklerin sayısı 50’nin altında kalırken, son dönemde bu sayı dramatik bir yükselişle 115’i bulmuştur.”

Nefret söyleminin hedef grubu Ermeniler

Söz konusu aylar içerisinde hedef gösterilen gruplar arasında ilk sırada Ermeniler yer aldı. Özellikle Ocak ve Şubat aylarında içeriklerin fazla olması gündemle ilişkili olarak Hrant Dink davasının sonuçlanmasına tepkiler ve hemen ardından, Dink’in öldürülmesinin beşinci yıldönümü nedeniyle yapılan gösterilerin yanı sıra Fransa’da Ermeni soykırımının reddinin cezalandırılmasına yönelik yasa tasarısı ve Hocalı’da yaşanan olayların yirminci yıldönümü dolayısıyla yapılan miting başlıklarına bağlandı. Nefret söyleminin yapıldığı diğer gruplar ise sırasıyla Hristiyan, Yahudi, Rum, Fransız ve Kürt şeklinde.