Prof. Dr. Toksöz: Söylenenler kağıt üstünde kalıyor

Ankara Üniversitesi Siyasal Bilimler Fakültesi emekli öğretim üyesi Prof. Dr. Gülay Toksöz kadın istihdamı oranlarını Görünüm’e değerlendirdi. Toksöz, Türkiye’de kadın istihdamının Avrupa ülkelerine kıyaslandığında düşük olmasını erken sanayileşme sürecine girilmesiyle doğru orantılı olduğunu vurguladı. Toksöz, insanların evde kaldığı ve bakım-hijyen ihtiyacının çok arttığı pandemi döneminde kadın istihdamındaki azalışın nedeninin kadınların ev ve bakım sorumluluklarının artması olarak gösterdi. Prof. Dr. Toksöz, iş bulma ümidini kaybeden kadınların iş aramayı bırakmasıyla birlikte kadın istihdamının düştüğünü belirterek “Pandemide kadın istihdamının düşmesinin temel nedeni hem ayrılmak durumunda kalan kadınlar hem iş aramayan kadın kitlesinde ciddi bir artış yaşanması” dedi.

“Kayıt dışı çalışma durumu sendikal örgütlenmeyi de olumsuz etkiliyor”

Prof. Dr. Gülay Toksöz, kayıt dışı çalışan kadın oranına değinerek kadınların sendikal örgütlenme hakkından yoksun kaldıklarını belirtti. Toksöz, kayıt dışı çalışma durumunun sendikal örgütlenmeyi de olumsuz etkilediğine değinerek kadınların kayıt dışı
çalışma oranlarının yüksek olmasının nedeni olarak kadınların, tarımda ve küçük işletmelerde yoğunlaşması olarak gösterdi. Toksöz hem sanayide hem hizmet sektöründe her beş kadından birinin kayıt dışı çalıştığını belirterek şunları söyledi:

“Kadınların tarım sektöründe kayıt dışı çalıştırılma oranları çok yüksek. Çoğunlukla küçük hane işletmesi olarak işleyen tarım sektöründeki bu kişilerin BAĞ-KUR üyesi olması lazım. BAĞ-KUR üyesi olmak için düzenli primlerinizi ödüyor olmanız gerekiyor ama elde ettiğiniz gelir düzenli ödemeye yeterli olmadığı için kayıt dışı çalışma yaygın. Tarım sektöründe ister ücretsiz aile isçisi olarak ister ücretli çalışan kadınların neredeyse tamamı kayıt dışı çalışıyor. Tarım dışında özellikle sanayide kayıt dışı çalışma oranı erkeklerde yüzde 12 kadınlarda yüzde 20’yken hizmet sektöründe kayıt dışı çalışma oranı erkeklerde yüzde 17 kadınlarda yüzde 22”

Gülay Toksöz, kadınlarda sendikalaşma oranlarının düşük olmasını değerlendirdi. Toksöz, kadınların daha çok küçük işletmelerde istihdam edildiğine değinindi. Toksöz, büyük işletmelerde çalışma oranının düşük olduğunu söyleyerek büyük ölçekli işletmelerin örgütlenme için elverişli olduğunu ifade etti. Prof. Toksöz ayrıca kadınların sendikalarda yeterince temsil edilmediğine de değinerek şunları söyledi:

“Sendikalar daha çok erkek egemen yapılar. Kadınlar buralarda kendi sorunlarına sahip çıkıldığını düşünmediklerinden ya da çoğu zaman sendika hakkında bilgileri olmadığından üye olamayabiliyorlar. Sendikaların bu konu hakkındaki yaklaşımları çok yetersiz. Öte yandan değişen istihdam yapısı, sendikaları kadınları örgütlemeye mecbur bıraktı. Kadınların da sendikal örgütlülükhaklarına kavuşabilmek adına mücadelede olduklarını görüyoruz. Bu durumda kadınların sendikalaşması için uğraşan sendikaların başarılı olma olasılığı çok yüksek.”

Prof. Dr. Toksöz kadınların eğitim seviyesi ile iş gücüne katılımı arasında orantıyı değerlendirdi. Toksöz eğitim seviyesi ve iş gücüne katılım arasında doğru bir orantı olduğunu söyleyerek kadınlardaki okullaşma oranının bölge çaplı değişiklik gösterdiğini dile getirdi. Toksöz, lise düzeyinde okullaşma oranını farklılaştığını belirterek “Doğu Anadolun ve Güney Doğu Anadolu’da kız çocuklarının okullaşma oranı azalıyor. Bu bölgelerde kız çocuklarının lise düzeyi okullaşma oranı daha düşük durumda.” ifadelerini kullandı. Toksöz ayrıca son yıllarda kız çocuklarının imam hatip liselerine yönlendirildiğini belirterek “Buralardan mezun olan genç kızların iş bulma olasılığı oldukça düşük.” dedi.

“Tercihimiz daha çok inşaat değil daha çok bakım hizmetine yatırım yapılması”

Gülay Toksöz, kadın istihdamının arttırılması yönünde neler yapılabileceğini aktardı. Prof. Toksöz, kadın istihdamının artmasını sağlamak için devletin bakım hizmetlerine daha çok yatırım yapması gerektiğinin altını çizerek “Kreşlerin ve huzurevlerinin açılması kadın istihdamının artmasına neden olacaktır. Aynı zamanda buralar da bir istihdam olanağı sunuyor. Bu alanlar daha çok kadınların tercih ettiği çalışma alanları olduğu için kadınların istihdamını arttırmak için ciddi bir potansiyel taşıyor. Dolayısıyla tercihimiz daha çok inşaat değil daha çok bakım hizmetine yatırım yapılması yönünde” sözlerine yer verdi. Toksöz ayrıca ilgili bakanlıklar ve kurumların kadın istihdamının artırılması ve bakım hizmetinin geliştirilmesi gerektiğini söylediklerini ama söylenenlerin kâğıt üstünde kaldığını belirtti.