“Bisiklet Mafyası” evsizler için çalışıyor

Macaristan’da 20 Haziran 2018’de onaylanan yasayla evsiz olmak yasaklansa da evsizlik ortadan kalkmadı. Budapest Methodological Centre of Social Policy 2018 raporuna göre Macaristan’da, 8 bin 500 evsiz yaşıyor. Başkentin sokaklarında gezerken, metro istasyonuna inerken veya parkta otururken bu gerçeklik rahatlıkla görülebiliyor. Budapest Bike Maffia (Budapeşte Bisiklet Mafyası, BBM) adlı sivil toplum kuruluşu ise ülkede 8 yıldır evsizler için çalışıyor. Macaristan’da bulunan muhabirimiz, Bisiklet Mafyası Proje Organizatörü Ildi Toth ile evsizlik sorunu ve çözüm önerilerine dair görüştü.

Facebook harekete geçirdi

Bisiklet Mafyası, ilk olarak 2011 Noel’i öncesinde sokaktaki insanlara yardım etme fikriyle yola çıktı. Hala BBM üyesi olan Zoltan Havasi’nin önerisiyle bir grup bisikletçi, sokaktaki insanlara yardım etmek için Facebook’ta etkinlik başlattı. Etkinlik kapsamında bisikletçiler, evsiz insanlar için bağış topladı ve onlara sandviç dağıttı. Toth, BBM’nin kuruluşuna ve ekibe dair şunları söyledi:

“Çok küçük bir kitle olmasına rağmen ilk etkinlik için oldukça başarılı geçmişti. Beklenenden çok daha fazla insan katılımı ve bağış vardı. Bu nedenle 8 yıl önce Zoltan bu yardımlara devam etme kararı aldı. Şimdi evsiz insanlara yardım etmek için 12 farklı projeye sahibiz. Her zaman yeni gönüllülere ve fikirlere açığız. Herkesin aslında yardım etmenin kolay bir şey olduğuna inanmalarını istiyoruz. Bana kalırsa yardım etmek için paraya ihtiyacın yoktur veya bu güç gerektiren, zor bir şey değildir. Yalnızca zaman ayırmayı gerektirir ama geri dönüşleri gördüğün zaman ne için çabaladığının farkına varırsın. Bu fikir bizi bir araya getiren birçok şeyden birisi. Gerçekten iyi bir takıma sahip olduğumuza inanıyorum. Birbirimizle çok uyumlu çalışıyoruz.”

“Yemek istemiyorsanız onlar da yememeli”

Noel ya da milli bayram gözetmeksizin her hafta düzenli olarak çalıştıklarına değinen Toth, “Vitamin Komandoları” adını verdikleri ekiple evsizlere haftada iki kez sandviç hazırladıklarını anlattı. Toth, iyi kalitede yemek sunmayı ve tasarrufu önemsediklerinin altını çizerek projelerini şöyle sıraladı:

“İnsanlar her zaman açlar bu sebeple her zaman gönüllülere ihtiyacımız var. Yaz döneminde ise BBM’nin reklamını yaptığımız festivallerde
yer alıyoruz. Aynı zamanda ayda bir “Community Cocain” etkinliğini gerçekleştiriyoruz. Şirketlerle ekip oluşturduğumuz Community Cocain’de şirket çalışanları evsizler için sandviç hazırlıyor. Bu çalışanlar bizimle sokakta yemek dağıtmıyorlar ancak birlikte sandviç hazırlayıp yemek pişiriyorlar. Böylece yemeklerin gerçekten nereye gittiklerini görebiliyorlar. Bunun dışında, ayda bir kere Szentendre’deki hayvan barınağına bisikletle gitme etkinliğimiz var. Oraya sadece üyelerimiz gidiyor ve topladığımız bağışları hayvanların ihtiyaçları için kullanıyoruz. Avrupa Yardımlaşma Topluluğu (European Solidarity Corps) için oluşturduğumuz proje ve yiyecek tasarrufuna yönelik çalışmalarımız da mevcut. Yiyecek tasarrufu en önemli çalışmalarımızdan birisi. Bu projeyi arabasıolan gönüllülerimizle birlikte yapıyoruz. Fazla miktarda yemek artığı olduğunu söyleyen yemek şirketleri ve restoranlardan mailler alıyoruz. Eğer bu yemek atıkları elli porsiyonun üzerindeyse Facebook gruplarından arabaya sahip üyelerimizi bilgilendiriyoruz. Onlar da yemekleri alıp evsiz barınaklarına götürüyorlar. Bu projede en önemli şeylerden birisi sadece iyi kalitedeki yemekleri almamız. Çünkü eğer sen yemek istemiyorsan onlar da yememeli.”

“Beklediğimizden fazlasını başardık”

Toth, şimdiye kadar hedeflerine ulaştıklarını hatta üzerine çıktıklarını aktardı. Beklediklerinden daha fazla gönüllüye ve bağışa ulaştıklarını anlatan Toth, bu sayede gelecek çalışmalarına erkenden başlayabildiklerini söyledi. Çalışmaları Avrupa Parlamentosu’nda da konuşulan Bisiklet Mafyası’nın gelecek projesi için Toth şöyle dedi: “Mayıs ayında sayamadığımız kadar çok insanla birlikte bir bağış festivali yaptık. Ne mutlu ki büyük bir bağış elde ettik. Böylece gelecek büyük projemiz için, bir evsiz barınağında “serbest zaman tesisi” kurabileceğiz. Şimdiden çalışmalara başlayabildik. Evsiz barınaklarında basketbol oynamak, birlikte yemek yapmaktan söz ediyorum. Bu tesisler sadece hiçbir şey yapmadan oturmak için olmayacak. Nisanda Brüksel’deydim. Avrupa Parlamentosunda BBM hakkında konuşabildim. Bu bizim için yeni imkanlar doğurdu ve insanlar bizi tanımak istedi. Aynı zamanda günlük işlere sahip gönüllüler olmamıza rağmen insanlara nasıl yardım ettiğimizi öğrenmek istediler. Geçtiğimiz yıl harikaydı. Büyüdük ve çok daha fazla gönüllüye ulaştık.”

Toth, BBM’nin uluslararası geri dönüşlerini olduğuna da değindi. Macar asıllı olmayan, Macaristan’a yalnızca 1 ay ya da 2 haftalığına gelen insanların da Macaristan’daki halk için bir şeyler yapmak istediğini söyleyerek “Onlara gerçekten minnettarım. Kendilerinden pek çok farklı fikir ediniyoruz, ekip olarak yeni yüzlere de açığız. İnanıyorum ki sosyal problemlerin çözümü açısından yaptığımız şey olumlu olacaktır” dedi.

İnsanlar STK’lere yöneldi

Macaristan 50 bin kişi ile Almanya, Fransa ve İngiltere’den sonra Avrupa’nın en çok evsiz nüfusuna sahip dördüncü ülkesi oldu. Evsizliği yasaklayan hükümetin evsizlik sorunlarını çözmek için ne yaptığı sorusuna Toth şu yanıtı verdi:

“Hükümetin ne yaptığını size anlatamam, BBM’nin yaptıklarını anlatabilirim. Pek çok evsiz barınağı biliyorum ama Budapeşte’deki çoğu evsizi karşılayacak durumda değiller. Bu durumda BBM ne yapabilir ki? Yine de sokaklardaki insanları elimizden geldiği kadar çok bilgilendirmeye çalışıyoruz. Onlar için küçük bilgilendirme broşürleri hazırlıyor ve dağıtıyoruz. İhtiyaç durumunda arayabilecekleri doktorların, evsiz barınaklarının ve başka gerekli numaraları bu kitapçığın içine yazıyoruz. Ardından kitapçıkları Macaristan sokaklarına düzenli bir şekilde dağıtıyoruz. Oldukça faydalı bilgilere sahip bu kitapçıklar kuruluş olarak yapabildiklerimizden sadece birisi. 3 haftadır uzaktaydım, döndüğümde aylardır sokakta olan ve yakından tanıdığım evsizler gitmişlerdi. Onların iletişimde olduğu sosyal hizmetler çalışanını tanıyordum. Bu çalışanı geçen hafta aradım ve şu an nerede ve nasıl olduklarını merak ettiğimi söyledim. Çalışan bana her şeyin yolunda olduğunu ancak yer değiştirmek zorunda kaldıklarını söyledi. Durumu görüyorsunuz. Bu insanlar ya saklanmak ya da yerlerini değiştirmek zorundalar. Eğer şanslılarsa başlarını sokacak bir yer ya da onlara yardım edecek bir aile üyesi bulabiliyorlar.”

Toth, halkın devlet kurumlarının alternatifi olarak STK’lere yönelmeye başladığını da kaydetti. Sivil toplum örgütlerinin yeterliliğini değerlendiren Toth, kalıcı çözüme dair şunları söyledi:

“İnsanlar değişimi gördükleri zaman sivil toplum kuruluşlarında olabildiğince aktif rol almaya
başlıyorlar. Bu hangi sivil toplum kuruluşunda yer aldığınıza bağlı ama insanlar bu konuda artık daha açık görüşlü. Destek vermek, desteği daimi kılmak çok önemli. Manevi destekten söz ediyorum. Sokaklarda yaşayan insanların da ‘insan’ olduğunu göstermeliyiz çünkü bazen sokaklardayken insan oldukları unutuluyor. Bu nedenle ilk adım manevi destek olmalı. Destek… Hepsi bu.”

Daha fazla mafya

Gelecek projeleri için çalışmaya başladıklarını söyleyen Toth, evsiz barınaklarında serbest zaman aktiviteleri için tesisler açmak istediklerini anlattı. Farklı ülkelerde daha
fazla bisiklet mafyasına sahip olmayı da hedeflediklerini belirten Toth, “Şimdiden farklı ülkelerdeki organizasyonlarla ortağız ve onlarla gerçekleştirmek
istediğimiz hayallerimiz var. İnanıyorum ki farklı ülkelerden yeni insanlarla pek çok yaratıcı fikre sahip olabiliriz. Dünyada hiçbir zaman daha az evsiz insan olmayacağı için bizim için de daha az görev olmayacak. Birçok gönüllünün bize yardımcı olmak için çabaladığını görebiliyoruz.
Sandviç hazırlamak ve teslim etmekten daha fazlasını yapmak isteyen pek çok gönüllü olduğunu fark ettiğimden beri yeni bir proje üretmeye çalışıyorum” dedi.

Bisiklet hayata katıyor

Ildi Toth’a göre, bisikletin kendileri için özel bir anlamı var. Bisikleti, maddi durumu iyi olmayan insanları farklı şeyler yapmaya motive etmek için de kullandıklarını söyleyen Toth, projelerini şöyle anlattı: “Eski bisikletleri toplayıp yenilediğimiz ve onları ihtiyacı olanlara  hediye ettiğimiz bir projemiz de var. Bu sayede maddi durumu iyi durumda olmayan insanları hayatlarında farklı şeyler yapmaya da motive ediyoruz. Yılın çeşitli zamanlarında çocuklar için bisiklet topladığımız projeler yaratmaya çalışıyoruz. Ailelerinin onlara bisiklet almaya güçlerinin yetmeyeceklerinin farkındayız. BBM olarak bisikletlerin çocuklar için önemli olduğuna inanıyoruz. Bisikletler sayesinde sabahtan akşama kadar televizyonun başında oturmuyorlar. Böylece daha aktif olup ruhsal olarak da iyileşiyorlar. Bisikletlerle onları hayata katmaya çalışıyoruz.”

Evsizler sokağı fotoğraflıyor

Toth, evsiz barınağında yaşayan insanların, sokakta yaşayanlara göre konuşmaya daha açık olduğunu anlattı. Evsiz insanların güvenini kazanmanın zor ama önemli olduğuna değinen Toth, iletişim kurdukları evsizlerin de gönüllü çalışmaları katılıp katılmadıkları sorusuna, “Hayır ama projelerde aktif rol oynamalarını sağlıyoruz” yanıtını verdi. Toth, evsizler için yaptıkları MyBudapest Photo Project (Benim Budapeştem Fotoğraf Projesi) kapsamında 100 evsize 100 adet kamera verdiklerini anlattı. Buna göre evsizlerin iki hafta içinde çektiği fotoğraflar profesyonel jüri tarafından değerlendirilecek ve en iyi 50 fotoğraf seçilecek. Seçilen fotoğraflar için ağustosun sonunda Moricz Zsigmond Meydanı’nda iki hafta sürecek bir sergi organize edildi. Ziyaretçiler bu iki hafta boyunca hem mail hem Facebook hem Çiko üzerinden beğendikleri fotoğrafları oylayacak. Oylamalar sonucunda 50 fotoğraf içerisinden en iyi ilk 13 seçilecek ve seçilen fotoğraflarla takvim tasarlanacak. Takvimlerin satışından elde edilen para ise ilk 13 fotoğrafın sahiplerine dağıtılacak.