TOKİ’den “İlk Evim, İlk İş Yerim” projesi: 20 yıl vadeli projeye gençlerin vadesi yetmeyebilir

TOKİ’nin başlattığı İlk Evim, İlk İş Yerim projesi, “Cumhuriyet tarihinin en büyük sosyal konut projesi” olarak duyuruldu. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından hazırlanan projenin detaylarını, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan açıkladı.

TOKİ, projesiyle yurttaşların yüzde 10 peşinat, yüzde 8 KDV ve 240 ay vadeyle ev sahibi olabileceğini duyurdu. Proje kapsamında, il ve bölgelere nüfus ve ihtiyaca göre farklı sayılarda konut inşa edileceği belirtildi. Bahsi geçen konutlardan şehit yakını ve gazilere 12 bin 500 konut, engellilere 12 bin 500 konut, emeklilere 50 bin konut ve gençlere 50 bin konut kontenjanı ayrıldı.

Görünüm, Ankara’da TOKİ projesinin yapılması planlanan araziyi görüntüledi ve 20 yıl vadeli bir ödeme planı taslağı hazırladı.

14 Eylül- 31 Ekim 2022 tarihleri arasında ve 500 TL ödeme ile yapılabilen başvurulara 2 milyon 30 bin 277 genç, 256 bin 248 engelli, 505 bin 934 emekli, 7 bin 883 şehit yakını ve gazi, 2 milyon 334 bin 982 diğer kategorilerden yurttaş talepte bulundu. Başvuruların tamamlanmasıyla 7 Kasım 2022 tarihinde Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde kura çekimleri başladı. TOKİ’nin sosyal medyadan duyurduğu verilere göre 43 bin 599 yurttaş hak sahibi olarak belirlendi.

TOKİ, önceki yıllarda Saraycık’ta yapımına başladığı inşaatları henüz bitirmedi

Asgari ücretlinin taksiti de enflasyon oranında zamlanacak

Proje kapsamındaki evlerin ihaleleri tamamlanmadığı için fiyatları kesin olmamakla birlikte 2+1 evlerin fiyatı 608 bin TL, 3+1 konutların fiyatı 850 bin TL olarak belirlendi. Taksit ödemelerinin ise planların çıkarılması ile bir sonraki ay başlatılması planlanıyor. Taksitler her yılın ocak ve temmuz aylarında olmak üzere yılda iki kez dönemin memur maaşlarının artışı ve enflasyon rakamları dikkate alınarak artırılacak ve ödenecek yeni taksit miktarı TOKİ tarafından belirlenecek. Bu durumda maaşına enflasyon oranında zam yansımayan asgari ücretli yurttaşlar, enflasyon oranında zam alan memur gibi taksit ödemek zorunda kalacak.

Konut tipi, metrekaresi ve fiyatı belirsiz

Sosyal konuttan faydalanmak isteyenler, başvuru bilgilendirme formunda konut tiplerinin kendi tercihlerine bırakılmayacağını öğrendi. Buna göre başvuru sahipleri, yapılacak ihalenin ardından kura ile 2+1 ya da 3+1 konutlardan hangisi için başvurabileceğini öğrenecek. Ayrıca konutların, adet, brüt m², net m² ve fiyat bilgileri de projenin ihalesi yapıldıktan sonra kesinlik kazanacak. Başvuru sahipleri arasında çekilecek “Hak Sahibi Belirleme” kurasının ardından ise TOKİ aynı konut için farklı fiyatlar belirleyebilecek.

TOKİ’nin sicili güven veriyor mu?

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum, TOKİ’nin Sosyal Konut Projesi için “İnşallah tüm yuvalarımızı, konut arsalarımızı, iş yerlerimizi 2 yıl içerisinde vatandaşlarımıza teslim edeceğiz. Hayırlı, uğurlu olsun” dedi. TOKİ Başkanı Ömer Bulut ise TGRT’de verdiği söyleşide başvuruların bu kadar yoğun olmasını halkın TOKİ’ye olan güvenine bağladığını söyledi.

TOKİ’nin 2019 yılında duyurduğu 100 bin toplu konut projesinde kuralar çekilip hak sahipleri belirlenmesine rağmen üç yıldır ihaleye çıkılmadı, binlerce yurttaş mağdur edildi. 2019’da duyurulan konut projesiyle yaratılan mağduriyetler giderilmeden başlatılan İlk Evim, İlk İş Yerim projesi, TOKİ’nin güvenilirliğinin sorgulanmasına neden oldu. TOKİ’nin önceki projelerindeki kötü işçiliğin, kalitesiz malzeme kullanımının ve eksik işlerin duyurulan yeni projede de sorun yaratıp yaratmayacağı tartışma konusu oldu.

TOKİ’nin Saraycık’ta başlattığı projenin konutları temel kazma aşamasında

Gençler mevcut ekonomik koşullar nedeniyle başvuruyor

Gençlere ayrılan kontenjandan başvuran iki öğrenciye başvurma nedenlerini ve beklentilerini sorduk.

Taha Ömer Işık: “Kamu eliyle yapılıp sosyal konut projesi olarak gösterse de düşük gelir grubuna hitap ettiğini düşünmüyorum”

Projeye başvurma amacının birikim yapmak olduğunu söyleyen Ankara Üniversitesi İletişim Fakültesi öğrencisi Taha Ömer Işık, TOKİ konutlarını değerlendirdi ve geleceğe ilişkin planlarıyla ilgili şunları söyledi:

“Ev sahibi olmanın Türkiye’de abartıldığı kadar önemli olduğunu düşünmüyorum. Bana göre gayrimenkul sahibi olmak yatırım değil. Bu proje birikim yapabilmem için imkân sağlamış oldu. Bu birikimi TL olarak değil gayrimenkul olarak yapmış oluyorum ve sonunda bir ev sahibi oluyorum. Bunun getirisi şu: Türk lirası diğer para birimleri karşısında değer kaybettiği için birikimini yapmak hiçbir zaman için mantıklı değil.”

20 yıllık bir ödeme planının düşük gelir düzeyindeki yurttaşlar için uygun olmayacağını söyleyen Taha Ömer Işık, projenin ödeme planına ve gençlerin projeye yoğun ilgi göstermesine ilişkin düşüncelerini şu sözlerle ifade etti:

“Projenin ödeme planının içerisinde ödeme noktasında soru işaretleri varsa bu kişiler için uygun bir proje olduğunu düşünmüyorum. Her ne kadar bu kamu eliyle yapılıp düşük gelir düzeyine ya da öğrencilere bu projeyi sosyal konut projesi olarak gösterse de aylık olarak cebinizden çıkması gereken ve yirmi yıl ödemeyi taahhüt ettiğiniz bir projeden bahsediliyor. Bu yüzden düşük gelir grubundan olan kişilere hitap ettiğini düşünmüyorum, onlar için ödemesi kolay olmayacaktır. Türkiye’de önemli bir genç nüfus var ve bu genç nüfus mevcut ekonomik koşullar sebebiyle gelecek konusunda biraz kaygılı, kaygılı olmakta da haklı. Dolayısıyla bu tarz projelere yoğun katılım göstermeleri çok normal, bu nedenle genç nüfusa ayrılan 50 bin konutun yeterli olduğunu düşünmüyorum.”

Kadirhan Bilgin: “Böyle bir projeye başvurmak ev sahibi olmak için daha kolay bir yöntem gibi gözüküyor”

Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi öğrencisi Kadirhan Bilgin, projeye başvurma nedeninin mevcut ekonomik koşullarda ev almanın zorluğu olduğunu söylüyor ve şöyle devam ediyor:

“Ev almanın çok zor olduğu bir dönemde ev almayı basitleştireceğini düşündüğüm için başvurdum. Ev fiyatları ve pek çok şey aniden zamlandı, fiyatları çok yükseldi. Belli bir maddi seviyenin üzerinde olmayan insanların satın alması mümkün değil. İnsanların ev alması epey güçleşti. Böyle bir projeye başvurmak ev sahibi olmak için daha kolay bir yöntem gibi gözüküyor.”

Başvuru ücretini kendisi karşılayan Bilgin, kuranın çıkması durumunda ödeme konusunda ailesinden yardım alacağını söylüyor. Gelecek planlarında Türkiye’de yaşamak olmadığını ifade eden Bilgin, “Bu proje benim gelecek planlarıma dahil değil, çıkarsa da çıkmazsa da hayatımda herhangi bir değişiklik olmayacak. Yine de çıkarsa da 20 yılda rahat bir şekilde uzun vadede ev sahibi olabileceğimi düşünüyorum” diyor.

Yüzde 20 sabit enflasyon oranıyla muhtemel ödeme tablosu

Yüzde 20 sabit enflasyonla bile fahiş düzeyde: Ödemesi de inşaatı da bitmiyor

TOKİ konutlarının ödemesi de borçları da enflasyona bağlı katlanarak artıyor. Evlerin inşaatlarının da bitirilmiyor olması kişilerin güvenini sarsıyor.

TOKİ’nin başlattığı Sosyal Konut Projesi kapsamındaki evlerin ödemesi, kuraları çekildikten sonra yapılacak sözleşmenin ardından başlayacak. Taksitler TOKİ tarafından her yılın ocak ve temmuz aylarında enflasyon oranları ve memur maaşlarına yapılan zamlar göz önünde bulundurularak güncellenecek. Biz de 2022 yılının enflasyon rakamlarını göz önünde bulundurduk ve enflasyonu yüzde 20’de sabitleyerek muhtemel ödeme tablosu oluşturduk. Yapılan hesaplamaların sonuçlarına bakıldığında enflasyon oranında zam yapılması halinde 608 bin TL olan 2+1 evlerin fiyatı 5.146.588 TL, 850 bin TL olarak belirlenen 3+1 konutların fiyatlarıysa 1.643.589.071 TL olacak. Ortaya çıkan fiyatlar gösteriyor ki hak sahipleri taksitlerini öderken borcunun bir kısmını ödeyip ev sahibi olmaya yaklaştıklarını düşünseler bile enflasyonun artması ile güncellenen fiyatlar karşısında taksit miktarları ve toplam borç miktarı artacak.

TOKİ, Saraycık’ta daha önceki yıllarda yapacağını söylediği konutların inşaatlarını bitirmedi. İnşaatta çalışan işçilerin söylediğine göre eski projelerdeki evlerin bitmemesi şimdi yapımına başlanan evlerin bitiş sürecini uzatacak. 2022 projesinin inşaat şefi ise inşaatın temelinin atılmadığını, bu nedenle evlerin 2023 yılı Mart ayına kadar bitirilmesinin mümkün gözükmediğini söyledi.

TOKİ’nin Ankara’da yapacağını söylediği konutlardan biri de Saraycık’ta. Saraycık’taki TOKİ binalarına yaklaşık dört kilometre uzaklıktaki inşaatlara toplu taşıma aracıyla gidilemiyor. Otobüsler son olarak Saraycık’taki TOKİ’nin önceki yıllarda yaptığı konutlara gidiyor ve sonrasında kişiler özel araçları veya taksiyle gitmek zorunda.

Kızılay’a yaklaşık 25, Sincan’a yaklaşık 8 kilometre uzaklıktaki konutlara ulaşım herkes için çok da mümkün gözükmüyor. Vatandaşların TOKİ konutlarında yaşamlarını devam ettirebilmesi için ulaşım zorluğunu göz önüne almaları gerekiyor.

Saraycık’ta yapımına başlanan konutlar, Kızılay’a yaklaşık 25, Sincan’a yaklaşık 8 kilometre uzaklıkta